Page 214 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 214
تاریخ،فرهنگوهنراستانکهگیلویه وبویراحمد
همراه بوده است و ناصرخسرو برای طی‌کردن ادامه مسیر خود از مهروبان به اَ ّرجان ،از مردی
دانشمند به نام شیخ سدیدمحمد بن عبدالملک کمک می‌خواهد و او با فرستادن سی مرد پیاده
مسلح ،او را به ارجان م یرساند (ناصرخسرو)120 :1344 ،؛ اما اینکه این فرد دانشمند از چه
جایگاهی برخوردار بوده که این تعداد نفرات جنگی را در اختیار داشته است ،جای تأمل دارد.
آیا او اسماعیلی بوده که ناصرخسرو به او اعتماد کرده؟ یا اینکه در دستگاه پسران ابوکالیجار،
در حوزة اداری شهر ارجان ،مسئولیتی داشته است؟ ایوانف ب هدرستی پرده از ابهام برداشته
و چنین کمک‌هایی را از سوی افراد مسیر راه خویش ،ب هدلیل اسماعیل یبودن آن‌ها م یداند
که ناصرخسرو آگاهانه از آنان درخواست احسان و کمک کرده است و بدین‌ترتیب ،او
چنین تصور می‌کند که جاده‌ای که او برای سفر انتخاب می‌کند ،پر از پناهگاه‌های اسماعیلیان
بوده تا بتواند در اثنای سفر به سیورسات و تدارکات لازم دست پیدا کند (ایوانف:1392 ،
.)427ناصرخسرو پس از اَرجان برای سفر به اصفهان از تنگ شمشیربریده (در دره لیراب
دیشموک) نام م یبرد (ناصرخسرو )120 :1344 ،که زرکوب شیرازی آنجا را نیز از مراکز
اسماعیلیه دانسته است (زرکوب شیرازی.)57 :1390 ،
.4استقرار اسماعیلیان نزاری درکوره اَرجان براساس منابع تاریخی
آگاه یهای ما از تاریخ سیاسی کوره اَرجان در دورة سلجوقی ،بیش از هر مسئلة دیگر ،به
فعالی تهای اسماعیلیان نزاری ارتباط دارد .کوره اَرجان در بخش غربی فارس و خوزستان،
ب هدلیل موقعیت ارتباطی آ نها در طول دوران تاریخی و اسلامی ،همواره محل آمد و رف تهایی
با اهداف گوناگون بوده است و آشنایی آنان با فرقة اسماعیلیه ،به هجرت احمد بن محمد
بن اسماعیل بن جعفر صادق از رامهرمز بر م یگردد ،هرچند که او ،سپس به دیلم روی نمود
(فدای یخراسانی .)47 :1373 ،از حضور داعیان اسماعیلی تا سدة پنجم قمری ،هی چگونه آگاهی
از متون تاریخی حاصل نم یشود .در نیمة دوم سدة پنجم قمری ،حسن صباح در بازگشت از
مصر ،ابتدا به بغداد و سپس به خوزستان م یآید و تمام بزرگان اسماعیلیه (داعیان و پیروان) را
خبر داده که امام برحق پس از مستنصر بالله ،نزار است و سپس به اصفهان م یرود (همان.)89 :
بعید نیست که باتوجه به نزدیکی اَرجان با سرحدات خوزستان مانند رامهرمز ،با اسماعیلیان
در ناحیه اَرجان نیز ،ارتباطاتی برقرار کرده باشد ،زیرا هدف او آگا‌هکردن همة اسماعیلیان،
ب هخصوص داعیان ،از جانشینی نزار بوده است .داعی ابوحمزه در اَرجان ،نزدی کترین دوست،
212
