Page 183 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 183
فرازوفرودفعالیت‌هایاقتصادیکردهایفیلیعراق درقرنبیستم میلادی
از منابع ،تنها اشاراتی کلی انجام گرفته و تاکنون به‌صورت ُمفصل و مسئله‌محور ،به این
موضوع پرداخته نشده است؛ از‌این‌رو در این پژوهش تلاش می‌شود که این موضوع مورد
مطالعه قرار گیرد.
.2پیشینة فعالیت اقتصادی کردهای فیلی در عراق
موقعیت جغرافیایی و هم‌جواری پشتکوه با عراق ،باعث تعامل دیرینة ساکنان این دو
منطقه با هم شده بود .در منطقة پشتکوه ،عوامل طبیعی چون رود سیمره و کوه بلند و طویل
کبیرکوه در شرق ،کوه‌های مانشت و رنو در شمال و بیابان‌های گرم و سوزان بین رودخانه
دویرج و کرخه در جنوب ،سبب شده بود که ساکنان این مناطق کمترین ارتباط را با مناطق
هم‌جوار خود در ایران داشته باشند و داد‌و‌ستد مردم پشتکوه از زمان‌های بسیار دور تا عصر
رضاشاه ،اغلب محدود به شهرهای عراق می‌شد .از یک‌سو فقر و بیکاری ساکنان پشتکوه و از
سوی دیگر ،وجود زمینة اشتغال و شرایط بهتر زندگی در شهرهای آباد عراق ،از عوامل مؤثر
در مهاجرت ساکنان پشتکوه به عراق بود .کسانی که از پشتکوه به عراق مهاجرت م یکردند ،یا
همچنان به دامداری و کشاورزی م یپرداختند و یا به کار در شهرهای عراق مشغول می‌شدند.
آن‌ها نه‌تنها مجبور به پرداخت مالیات سنگین نبودند؛ بلکه حکومت عثمانی ،همانند دیگر
مردم ساکن عراق ،از آن‌ها مالیات اخذ م یکرد که معمول ًا کمتر از مالیاتی بود که والیان
پشتکوه از آ نها م یگرفتند (استادوخ1304-29-79-91 ،ش).
در آن دوران ،زیاده‌خواهی مالیات دیوانی و وقوع قحطی و خشکسالی در پشتکوه و
از‌بین‌رفتن تدریجی احشام ،موجب نقصان درآمدها و فقر و ضعف بنیة مالی عشایر می‌شد
که ب هدنبال آن ،بعضی از ساکنان پشتکوه مجبور می‌شدند برای کس ب وکار به شهرهای عراق
مهاجرت کنند .بین‌النهرین به برکت رودهای دجله و فرات ،سرزمین حاصلخیز و پر نعمتی بود
و برای ساکنین فقیر پشتکوه ،دروازة رحمت محسوب می‌شد .تداوم اقامت مهاجران ایلامی
در عراق ،بیش از هر چیزی ناشی از دلایل اقتصادی بود (استادوخ.)1345-240-2/6-19 ،
درآمد ماهیانة کردهای فیلی در شهرهای عراق ،بدون توجه به تخصص و آموزش‌های قبلی
آن‌ها ،ممکن بود با کل درآمد سالیانة قبلی آ نها از کشاورزی و دامداری در پشتکوه برابر
شود؛ علاوه‌بر‌این ،کردهای فیلی پس از مدتی اقامت در عراق ،شغل و نوع کار مطلوب خود
را انتخاب م یکردند.
181
