Page 187 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 187
فرازوفرودفعالیت‌هایاقتصادیکردهایفیلیعراق درقرنبیستم میلادی
پرجمعیت بغداد ،باعث شده بود که از دیرباز ،کردهای فیلی مازاد محصولات دامی و نباتی خود
را در این شهر و دیگر شهرهای عرب‌نشین بفروشند و مایحتاج خود را از این شهرها تأمین
کنند .کارپرداز ایران در بغداد به سال 1317ش1899/م ،به تجار کرد فیلی کمک کرد تا 52
بار روغن (استادوخ1317-16-7-62 ،ق) و سه هزار گوسفند را در آن شهر به فروش برسانند
(استادوخ1317-16-7-63 ،ق) .شقاقی ،کنسول ایران در مندلی به سال 1 307ش1928/م ،در
مورد رابطة تجاری پشتکوه و منطقة فیلی‌نشین مندلی با شهر بغداد ،چنین گزارش م یدهد:
«نظر به اینکه ادارات گمرکی و مستحفظ کافی در سرحد پشتکوه وجود نداشت ،هر روز
جمعی را مشاهده م ینموده که علن ًا روزی سیصد چهارصد بار قن د وچای و نفط (نفت) و ...چه
به لرستان و چه به پشتکوه م یبردند[ ...به‌طور یکه] در یک ماه ...پنجاه هزار گوسفند ،فقط
به مندلیج وارد و به سمت بغداد و داخلة بین‌النهرین وارد کردند ،شاید قسمت مهم احتیاجات
اهالی بغداد و اهالی بین‌النهرین از حیث گوشت و ...از این نقطه خصوص ًا و از حوالی پشتکوه
عموم ًا ،مرتفع می‌باشد» .شقاقی همچنین تأکید می‌کند که مقدار زیادی از احتیاجات اهالی
عراق ه مجوار پشتکوه ،از حیث روغن ،ماست ،پنیر ،هیزم و ذغال ،از طریق اهالی پشتکوه
تأمین می‌شد (ساکما.)240/28280 ،
استیون همزلی 1نویسندة انگلیسی تاریخ عراق ،دربارة ویژگی و فعالیت کردهای فیلی
در عراق در نیمة اول قرن بیستم میلادی می‌نویسد« :این بومیان سختکوش زاگرس جنوبی
و رعایای والیان موروثی‌شان ،در بغداد و بصره ،به‌عنوان باربران محموله‌های سنگین که
حرفة انحصاری آن‌ها بوده ،معروف بودند .آن‌ها همچنین به‌عنوان تاجران و پیشه‌وران در
دجلة میانی و نواحی غراف که در آنجا به کردهای فیلیه معروف بودند ،سکونت داشتند و بر
شهرهای مرزی مندلی و بدره و روستاهای مجاور تسلط داشتند» (لانگریگ.)34 :1376 ،
ب هطور‌کلی نقش اقتصادی کردهای فیلی در جامعة عراق را می‌توان به سه فعالیت عمدة
اقتصادی تقسیم کرد :دستة اول در مناطق خانقین ،مندلی ،جصان ،زرباطیه ،بدره و دیگر
مناطق عراق ،ساکن و صاحب اراضی بودند و به کشاورزی و دامداری م یپرداختند .دستة دوم
که اکثریت ،مهاجران پشتکوه بودند و نیروی کار عادی در عراق را تشکیل م یدادند و دستة
سوم به کار تجارت و بازرگانی اشتغال داشتند (الفیلی.)205 :2012 ،
1. Stephen Hemsley
185
