Page 184 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 184
تاریخ،فرهنگوهنراستانایلام
رشد اقتصادی ،تجاری و توسعة کشاورزی عراق در جذب مهاجران پشتکوهی که در پی
یافتن کار و زندگی مناسب به عراق می‌آمدند ،بسیار مؤثر بود .شهرهای عراق ،به‌ویژه شهر
بغداد ،مکان مناسبی برای اشتغال افراد جویای کار پشتکوه بود .در دورة والیان پشتکوه،
بخش زیادی از کردهای مهاجر پشتکوهی ،جذب کار در شهرهای عراق شدند؛ ب هطوری‌که
قسمت عمده‌ای از نیروهای کار عراق را تشکیل م یدادند .نظام‌السلطنه مافی که در سال
1 260ش1881/م به عراق مسافرت کرد ،درای نباره می‌نویسد« :خدمة کشتی‌ها و کارگران
عراق عرب ،یا فراری از ظلم حسی نقلی‌خان ،والی پشتکوه ،هستند یا اهل کرکوک و موصل،
اغلب کردی تکلم م یکردند» (نظام‌السلطنه مافی.)105 :1379 ،
ا زآنج‌اکه مهاجران ایلامی ،مردمی کو چنشین و دامدار بودند ،به کارهای فنی و تخصصی
تسلط نداشتند؛ از‌ای نرو در ابتدا به‌عنوان کارگر و بازاریاب مشغول ب هکار شدند .هوگوگروته،1
قو مشناس آلمانی ،در سال 1 285ش1907/م ،ساکنان پشتکوه را مردمانی قو یبنیه و کاری
معرفی م یکند و دربارة آن‌ها می‌نویسد« :بیشتر باربرهای بغداد اهل پشتکوه هستند و من
همواره این مردان رشید و زحمتکش را که در گرمای طاقت‌فرسای آنجا بارهای سنگین را از
نقط های به نقطة دیگر حمل م یکردند به تحسین م ینگریستم» (گروته.)68 :1376 ،
در دهة 1 300ش1920 /م ،عباس بغدادی ،نویسندة کتاب تاریخ بغداد ،ضمن ب رشمردن
نام تعدادی از تاجران کرد فیلی مانند صادق فیلی ،محمدعلی‌فیلی ،حسن فیلی و حسین فیلی،
کردهای فیلی را به‌عنوان یکی از دو نیروی کار عمده در بغداد معرفی م یکند (بغدادی:1998 ،
)134همچنین «چون عشایر پشتکوه ،زحمتکش و زرنگ و کارکن [بودند] ،ملک فیصل،
قریب پانصد نفر از آن‌ها را به دهات خود در اطراف خانقین [برد]؛ و همین عده ،اسباب
آبادی آنجا را فراهم [کردند]» (استادوخ1307-29-95 -8 ،ش).
پس از انقراض امپراطوری عثمانی در طول قیمومیت بریتانیا بر عراق در سال 1301ش
و سال‌های پس از آن ،تعداد قابل‌توجهی از کردهای فیلی به استخدام ادارات عراق درآمدند.
همچنین بسیاری از کارگران مهاجر فیلی که در جست‌وجوی کار به شهرهای عمدة عراق
آمده بودند ،در بنگا‌هها و مراکز تجاری بغداد و دیگر شهرهای عراق ،به‌عنوان کارگر مشغول
ب هکار شدند .کنسول ایران در سال 1 301ش1922/م ،دربارة فعالیت کردهای فیلی پشتکوه در
عراق می‌نویسد« :صدصد بلکه هزار‌هزار ،اکراد‌فیلی پشتکوه و سرحدی‌های بیکار از زمین
1. Hugo Grothe
182
