Page 188 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام

‫تاریخ‪،‬فرهنگوهنراستانایلام‬

‫اخراج یهودیان‪ 1‬از عراق در سال‌‪1‌ 330‬ش‪‌1951/‬م‪ ،‬که ب ‌هطور سنتی بر بازار و اقتصاد‬
‫عراق مسلط بودند (سی ‌فزاده‪ ،)84 :1379 ،‬سبب شد تا شیعیان عراق و به‌ویژه کردهای فیلی‬
‫که بعضی از آن‌ها برای یهودیان کار م ‌یکردند و یا در کنار آن‌ها به بازاریابی مشغول بودند‪،‬‬
‫جای آن‌ها را بگیرند (کرمانج‪)287 :2017 ،‬؛ به‌عبارتی‌دیگر‪ ،‬خوش‌اقبالی کردهای فیلی‬
‫هنگامی آغاز شد که در سال‌‪1‌ 330‬ش‪‌1951/‬م جامعة یهودیان عراق مجبور به ترک عراق و‬
‫رفتن به فلسطین اشغالی شدند و اکثریت اموال‪ ،‬دارایی و کس ‌بو‌کارشان را به کردهای فیلی‬
‫فروختند و این توفیق اجباری‪ ،‬موقعیت کاری و تجاری آن‌ها را تقویت و تثبیت کرد‪ .‬هرچند‬
‫قبل از این رخداد‪ ،‬کردهای فیلی با بستن قرارداد کاری با انگلیسی‌ها برای ساختن جاده در‬
‫مناطق جنوبی بغداد‪ ،‬زمینه‌هایی در اقتصاد عراق برای خود ایجاد کرده بودند (‪Mohammad‬‬

‫‪.)Ihsan, 2017: 64‬‬
‫از سال‌‪1‌ 329‬ش‪‌1950/‬م تا‌‪1‌ 349‬ش‪1‌ 970/‬م‪ ،‬دورة تثبیت و اوج شکوفایی اقتصادی ‪-‬‬
‫اجتماعی کردهای فیلی عراق بود‪ .‬بنا به نوشتة فاضل براک‪ ،‬کردهای فیلی در طول دو دهة‬
‫‪1‌ 330‬ش‪‌1950/‬م و ‪1‌ 340‬ش‪‌1960/‬م‪ ،‬به ی ‌کباره کنترل امور بازرگانی و شغلی عراق را در‬
‫اختیار گرفتند‪ .‬آ ‌نها در دهة ‪1‌ 330‬ش‪1‌ 950/‬م‪ ،‬تا حدود زیادی توانستند کنترل بازارهای‬
‫شهر بغداد را به انحصار خود درآورند و بر بازار اصلی بغداد به نام شورجه مسلط شوند‪ .‬تسلط‬
‫و حضور گستردة کردهای فیلی در بازار شورجه باعث نفوذ و گسترش لغات و اصطلاحات‬

‫کردی در زبان عربی ب ‌هویژه در میان مردم بغداد گردید (کرمانج‪.)287 :2017 ،‬‬
‫کردهای فیلی در ابتدا به‌عنوان کارگر‪ ،‬حمال و دلال در عراق عرب فعالیت م ‌یکردند و با‬
‫زحمت و دشواری فراوان پس از گذشت سالیان‪ ،‬راه پیشرفت و ترقی را در پیش گرفتند و‬
‫از مشاغل شاگردی به استادی‪ ،‬از دستفروشی معمولی به تجار کلان‪ ،‬از فروش قطعات دست‬
‫دوم به صنعت‌گری و از باربری در بازار به عضویت در اتاق بازرگانی بغداد راه یافتند‪ .‬آن‌ها‬
‫ب ‌هتدریج قسمت عمده‌ای از فعالیت‌های اقتصادی و تجاری عراق را عهده‌دار شدند‪ .‬همچنین تا‬
‫پیش از روی کارآمدن صدام‪ ،‬کردهای فیلی‪ ،‬نقش عمده‌ای در فعالیت‌های تجاری و اقتصادی‬
‫شهرهای کوت‪ ،‬عماره‪ ،‬خانقین‪ ،‬بصره‪ ،‬کرکوک و دیگر شهرهای عراق داشتند‪( .‬همان‪)238 :‬‬

‫‪ .1‬تا قبل از اعلام تأسیس اسرائیل در فلسطین اشغالی‪ ،‬در سال ‪1948‬م‪ ،‬حدود ‪ 150‬هزار یهودی در کشور‬
‫عراق زندگی م ‌یکردند‪ .‬پیشینة اقامت یهودیان در عراق به ‪ 25‬قرن قبل برم ‌یگردد‪ ،‬اما اقدامات خشونت‌آمیزی‬
‫که بین سال‌های ‪ 1948‬تا ‪‌1951‬م علیه آ ‌نها صورت گرفت؛ آن‌ها را وادار کرد‪ ،‬تا ریشه‌های تاریخی خود را‬

‫در کشور عراق نادیده بگیرند و از این سرزمین مهاجرت نمایند‪.‬‬

‫‪186‬‬