Page 185 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 185
فرازوفرودفعالیت‌هایاقتصادیکردهایفیلیعراق درقرنبیستم میلادی
می‌جوشند ،دو هزار و سه هزار ،عمل هجات اداراتند» (استادوخ1301-6-1-1 ،ش) .همچنین
بنا به نوشتة عین‌السلطنه در سال 1 302ش1923/م ،بیش از شش هزار تَن از کارگران کرد
فیلی در بغداد مشغول ب هکار بودند که اگر یک روز کار نم یکردند امورات بغداد آشفته می‌شد
(عین‌السلطنه .)6605 :1379 ،در زمان سلطة انگلیسی‌ها بر عراق ،جهت اجرای پروژ‌ههای
عمرانی و زیربنایی ،بیشترین افرادی که از لحاظ نیروی انسانی نظر انگلیسی‌ها را جلب کردند،
کردهای فیلی بودند (فیلی.)38 :2006 ،
تمرکز عمدة جمعیت کردهای فیلی در شهر بزرگ بغداد بود؛ ب هگونه‌ای که در اوایل قرن
چهاردهم ق ،یکی از پنج دسته‌ای بودند که جواز ورود به صحن مطهر کاظمین از دولت
عثمانی را داشتند و در سال 1316ش1 898/م ،دولت ایران «در مسئلة مقتول شدن اکراد فیلی
در صحن مطهر کاظمین» توسط مأموران عثمانی ،به این دولت اعتراض م یکند (استادوخ،
1316-32-17-7ق) .همچنین در سال 1 304ش1925/م« ،قریب 4000خانوار» از مهاجران
پشتکوه در شهر بغداد ساکن بودند .آ نها «صاحب عمارت و علاقة مفصل» بودند و «محله‌شان
در بغداد معروف به محله فیلی» بود (استادوخ1304-29-76-9 ،ش) .در سال 1310ش ،فریا
مادلین استارک 1جهانگرد و سفرنامه‌نویس بریتانیایی ،فیلی‌های پشتکوه را به‌عنوان «زیباترین
سکنة بغداد» معرفی م یکند و درباره فعالیت آن‌ها می‌نویسد« :تقریب ًا بیشترشان کارگر هستند و
بارهایی که حمل م یکنند اغلب از نظر سنگینی ،وزنی غیر عادی دارند» (استارک.)68 :1377 ،
کنسول ایران در سال 1 318ش1939/م ،در‌خصوص کار و فعالیت اهالی پشتکوه در عراق
چنین گزارش می‌دهد« :اهالی پشتکوه مردمانی قوی ،کاری و ساده‌لوح هستند که هم هساله
جماعتی از آن‌ها ب هطور قاچاق برای کارکردن به عراق م یآیند و فعل ًا یک قسمت عمدة
ایرانیان مقی م بغداد و لواء کوت را تشکیل م یدهند که ب هجز عدة معدودی از آن‌ها که از
سابق در این کشور اقامت داشته و بالنسبه صاحب مایملک و بازرگان هستند؛ بقیه همگی به
کارهای فعلگی و حمالی و ای نقبیل مشاغل اشتغال دارند» .این کنسول در ادامه یادآور می‌شود
که اهالی پشتکوه «عادت کرده‌اند که هر وقت میل دارند از راه‌های مختلف پشتکوه به طرف
عراق بیایند ،در خاک عراق اقامت و کار کنند و هر وقت هم میل کردند به پشتکوه برگردند
و مقررات را رعایت ننمایند» (استادوخ1318-59-54-32 ،ش).
فرهادبیگسلیمی،ا زجملهتجار ُکردفیلیمقیمبغداد،درمکاتبه‌ایبهسال1 318ش1939/م،
1. Freya Madeline Stark
183
