Page 189 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 189
فرازوفرودفعالیت‌هایاقتصادیکردهایفیلیعراق درقرنبیستم میلادی
بازار شورجه مهم‌ترین بازار بغداد ،مرکز اصلی فعالیت تاجران کرد فیلی بود که در همة
زمینه‌های تجاری ،صادرات و واردات کالا ،ا زجمله قند ،شکر ،چای ،برنج و ...فعال بودند .در
تجارت پارچه که مرکز آن خیابان رشید بود ،حاج عبدالأمیر منصور ،نعمت فتاح ،علی فتاح،
الیاس نور محمد ،أنور محمد ،حاج سلیمان ،حسن جمشیر و ...فعال بودند .تجارت چوب و
آهن توسط کردهای فیلی در خیابان شیخ عمر ،منطقة السباع و أبوسیفین ،رشد و رونق گرفت.
در تجارت شیشه ،از میان همة تجار ،حاج محمد فرحان مشهور بود .در زمینة عقد قراردادها،
معروف‌ترین شخصیت کردفیلی بغداد ،حافظ القاضی بود که میدانی در خیابان الرشید به اسم
او نام‌گذاری شده است .تجار کرد فیلی در تجارت میوه ،سبزیجات و حبوبات در بازارهای
جمیله و علاوی نیز ممتاز بودند .کردهای فیلی ،کارگاه‌های تولیدی زیادی در صنعت پارچه
بافی ،کارگاه کاغذ ،کیسه‌های نایلونی ،کارگاه گلیم‌بافی ،کارگاه‌هایی برای صنایع‌دستی و فنی
و ...ایجاد کردند .از بارزترین صنعتگران کرد فیلی ،حاج فتاح محمدعلی ،مالک محمد،
عبدعلی فیلی ،محمد علی و پسرانش و ...بودند .در زمینة تجارت توتون نیز عبدالحسین ملکی،
عبا سخان انصاری ،میرزا جابری ،علی قنبر ،نورالله رسول و ...فعال بودند (فیلی.)28 :2006 ،
بنابر داده‌ها و تفاصیل آمده و با تأمل در سیر تسلط کردهای فیلی بر بازار و اقتصاد عراق،
در‌م ییابیم که دلایل متعددی در این زمینه دخیل بودند .مهم‌ترین آ نها را می‌توان به این شرح
برشمرد:
-1تجربة بیش از یک قرن کار و فعالیت اقتصادی در شهرهای مرکزی و جنوبی عراق،
به‌ویژه در شهرهای بغداد ،کرکوک ،کوت ،اماره و بصره باعث شده بود تا آ نها نسبت به
کارهای تجاری و بازرگانی آگاهی پیدا کنند.
-2بیرون کردن یهودیان از عراق در سال 1 330ش1951/م ،باعث شد که سلطة سنتی
یهودیان بر اقتصاد و تجارت عراق پایان یابد و خلأیی ایجاد شد که کردهای فیلی بر اساس
تجربة چندین سالة کار در کنار یهودیان ،توانستند بخش مهمی از خلأ ب هوجود آمده در بازار
را پر کنند (کرمانج.)287 :2017 ،
-3بسیاری از کردهای فیلی مهاجر بودند و با دست خالی به شهرهای عراق مهاجرت کرده
بودند و فاقد زمین زراعی بودند؛ از‌این‌رو ،تنها وسیلة امرار معاش آن‌ها ،توانای یهای بدنی و
فکری‌شان بود؛ تجربة کار و زندگی آ نها در عراق نشان م یدهد که آ نها ب هخوبی توانستند از
این توانای یها استفاده کنند.
187
