Page 26 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 26
تاریخ،فرهنگوهنراستانکرمانشاه
با توجه به فرضیة قاجاری بودن این بازارها و ا ز آنجایی که بسیاری آبادانی شهر را از دورة
دولتشاه م یدانند و بیش از این نیز هیچ اشار‌های از ساخت بازار نیست ،هستة اولیة بازا رکنونی
در سال 1221ق .بنیان نهاده شد و پس ا زآن با ساخت بناهای تجاری همانند سرای عمادالدوله
و قیصریه و همچنین ساخت چندین عمارت با ارزش و توسعة بازار رونق بسیار یافت .احداث
چهارسو در تقاطع بین راسته بازار مسگرها و راسته بازار زرگرها به بازار مرکزیت بخشید و به
رونق مجد دآن کمک کرد .چریکوف که در سال 1 266ق .نقش های از شهر کرمانشاه تهیه کرده
بسیاری از بناهای بازار که توسط دولتشاه احداث شده را ترسیم کرده است .در این دوره حدود
10بازار و تعداد 440دکان وجود داشت ه است .وی این بازارها را «قیصریه چاریشی» یا «شاه
الیسجار چاریشی» نامیده است (مهریار و همکاران.)204-200 :1378 ،
این بازار به‌شکل خطی و در جهت طولی رشد کرده و فضاهای عمومی را در دو سوی خود
جای داده است .شک لگیری راهروهایی در دو طرف بازار باعث شده است که علاو‌هبر حفظ
ارتباط فضاهای اصلی و فرعی با یکدیگر مسیر طولی بازار حفظ شود .وجود کاروانسراهایی
در خارج از راستة اصلی موجب ایجاد همجواری فعالیت‌های سازگار در داد و ستد بازار باعث
شده و از انسجام و یکپارچگی اقتصادی بازار خبر می‌دهد .بازار در چند مرحله گسترش یافت
و به یک شریان تجاری و نبض اقتصادی شهر تبدیل شد و افراد ثروتمند و تاجران داخلی طی
این دوره سراها و اماکن متعددی در بازار احداث کردند .بازار ب هصورت خطی از غرب شهر
(سرقبر‌آقا) آغاز و به سمت شرق (چوب‌فروشان) ادامه داشت .در انتهای غربی بازار‌توپخانه
قرار داشت که راسته‌های ر وباز آن ،محل اسکان زائران عتبات بوده است .بدین جهت در
این بخش از بازار اماکن فرهنگی و خدماتی برای برطرف کردن نیازهای مسافران عبوری
احداث شد .راستة اصلی بازار نیز که تا چهارسوق از عناصر تجاری مهمی تشکیل می‌شد .از
لحاظ کالبدی کامل‌ترین بخش بازار را در بر می‌گرفت .به سمت شرق نیز راستة آهنگرها و
بنکداران و حلبی‌فروشان از عناصر عمده این بخش بودند.
در طی دورة قاجار در بازار کرمانشاه تفکیک کارکردی حاکم شد و هر‌کدام از راسته‌ها
به‌شکل تخصصی کار م یکردند .بازار علاو‌هبر رفع نیازهای ساکنان شهر ،ب هصورت یک مرکز
خرده‌فروشی نیازهای روستاییان و ساکنان شهرهای اطراف را نیز تأمین م یکرد .شیوة تولید
اقتصادی کرمانشاه در قرن سیزدهم همچون دیگر شهرهای ایران پیشاسرمای هداری و مبتنی
بر نظام ارباب رعیتی بوده است و شهرها مکان تجارت داخلی و در بردارندة نطفة تجارت
24
