Page 30 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 30
تاریخ،فرهنگوهنراستانکرمانشاه
عهده گرفت .انتقال گمرک به کرمانشاه -از مه مترین نقاط در مرز ایران و عرا ق -موجب شد ،این
شهر به یکی از قط بهای مهم تجاری تبدیل شود .با تغییراتی که در این دوره متأثر از افزایش
نقش تجاری بازار کرمانشاه ب هوجو دآمد ،بسیاری از اصناف ا زجمله سفیدگری ،سراجی ،گیو‌هکشی،
نع لسازی و رنگرزی ب هتدریج ر وبه زوال گذاشت .ب هنظر م یرسد افزایش تجارت‌خارجی در بازار
کرمانشاه ناشی از مناسبات اجتماعی و اقتصادی کشور نبود ،توسعة بازار را ب هتدریج تح تالشعاع
قرار داد .در دورة قاجار ،بازار به شبکة مبادلات جهانی متصل شد .در این دوره ارتباط با بازار
ب راساس مناسبات تولید قرار نداشت ،بلکه وابسته به فروش محصولات بود .چرا‌که مازاد محصول
مصرف شده و پشم و محصولات گوشتی تهاتر م یشد .جکسن با‌یادآوری این نکته که بسیاری از
مردم ،کرمانشاه را به قالیچ ههای مرغوب کرمانشاه و اطراف آن م یشناسند ،م ینویسد که:
«درحا لحاضر حتی صنعت قال یبافی در خود کرمانشاه تقریب ًا از بین رفته است .قالی
و قالیچه‌ای که از کرمانشاه صادر می‌شود ،اکثراً بافت نقاط دیگر ایران است که از این
محل که مرکز توزیع به حساب می‌آید به جاهای دیگر حمل می‌شود» (همان.)267 :
این محور تجاری در مسیر اصلی تهران -بغداد بود که از مرکز شهر عبور م یکرد و در
نتیجه بازار به یک عنصر حاشیه‌ای در ارتباط با عملکرد شهری تبدیل شد و ارزش تولیدی و
کالبدی خود را از دست داد.
.6تأثیر رونق بازرگانی در رشد بازار کرمانشاه
رونق و‌گسترش فضاهای شهری از جمل ه بازار در شهرهای دوران اسلامی متأثر از تولیدات
پیشه‌وری و گسترش تجارت داخلی و خارجی بوده است و از این طریق هم بر کالبد بازار و
هم تولیدات‌دستی می‌افزود .در شهرهای ایران دورة قاجار در امتداد جاده و مسیرهای تجاری
منتهی به داخل شهر ،بازار و میدا نهای شهر قرار داشتند (سلطان‌زاده )30 :1385 ،و از این
طریق رونق تجارت بر توسعه بازار می‌افزود .بدین‌گونه که رونق تجارت به رونق شهر و بازار
کرمانشاه انجامید و موجب رشد اقتصادی منطقه شد.
طی این دوره شهرهایی رونق یافتند که از دیرباز نقش بازرگانی داشته و درهای خود را به
روی جریا نهای تجاری و مبادلات بازرگانی بی نالمللی گشوده بودن د (حبیبی .)121 :1377،شهر
و بازار سنتی کرمانشاه تا پایان قرن سیزدهم ب هواسطة قرارگیری در مسیر تجارت بی نالمللی و در
نتیجة رونق بازرگانی ،اهمیت یافت .این شرایط سبب رونق تولید داخلی در بازار نشد تا جای یکه
28
