Page 27 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه

‫نقشتجارتخارجیدر رشدوتوسعۀ بازارکرمانشاهدردورۀ قاجار‪‌ ...‬‬

‫خارجی بودند (حسامیان‪ ،)39 :1377 ،‬اما کالایی برای صادرات به خارج نداشت و صرف ًا تأمین‬
‫‌کنندة مایحتاج ایالت بودند‪ .‬در دورة پایانی حکومت‪ ،‬به‌رغم رشد کالبدی‪ ،‬بازار تبدیل به یک‬
‫مرکز جابجایی کالا شد‪ ،‬چرا که این رشد کالبدی ناشی از رشد اقتصادی شهر و کشور نبود؛‬
‫بلکه به‌علت برآورده کردن نیازهای کشورهای صنعتی بود‪ .‬از ای ‌نرو دولت‌های اروپایی برای‬
‫ورود کالاهای ماشینی و صدور مواد اولیه در ایجاد امنیت راه‌های تجاری و گسترش کالبدی‬
‫و رونق تجاری کرمانشاه تلاش م ‌یکردند‪ .‬به‌تدریج با رکود در تولید کالا‪ ،‬بازار کرمانشاه از‬
‫واردکنندگان داخلی به‌ویژه از تهران کالا وارد کرده و بازرگانان به دا ‌دو‌ستد بازرگانی داخلی‬
‫یعنی خرید و فروش مازاد محصولات کشاورزی محلی رو ‌یآوردند‪ .‬در پایان این دوره تجار‬
‫‌کرمانشاه نیز برای حفظ سرمایه دست به مهاجرت زده و در نتیجه بازار روبه افول گذاشت و‬

‫بازار کرمانشاه به بازاری محلی تبدیل شد‪.‬‬

‫‪ .5‬تجارت کرمانشاه در دورة قاجار‬
‫زمانی‌که تولیدات صنعتی و کشاورزی به نقطة مازاد مصرف شهر برسند وارد مرحلة‬
‫تجارت می‌شوند‪ .‬تجارت بخشی از تاریخ یک شهر و منطقه است؛ چرا که یک شهر ب ‌ینیاز از‬
‫محصولات و تولیدات شهرها و مناطق دیگر نیست و ب ‌هدنبال یافتن بازاری برای مازاد مصرف‬
‫تولیدات صنعتی و‌ کشاورزی است‪ .‬تولید و تجارت‌ در ابعاد گوناگون اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‬
‫و فرهنگی شهر تأثیرگذار است و گسترش صادرات و واردات در توسعه و رشد شهرها و‬
‫بالعکس تأثیرگذارند‪ .‬علاوه‌بر تجارت داخلی‪ ،‬گسترش و رونق تجارت خارجی نیز در توسعة‬

‫شهرها به‌ویژه در گسترش کالبد و توسعة کارکردهای بازارها مؤثر است‪.‬‬
‫از آغاز قرن سیزدهم بازار کرمانشاه متأثر از شرایط بین‌المللی به یک مرکز بازرگانی‬
‫پررونق و در مسیر شبکة اتصال ایران به دنیای خارج نق ‌شآفرینی کرد‪ .‬تا پیش از این‪ ،‬بازار‬
‫کرمانشاه بازاری محلی بود که ارتباط کمی با بازرگانی خارجی داشت و تنها مراودات آن‬
‫به‌شکل محدود در سیستم تجارت داخلی قرار داشت‪ .‬جامعة‌ بازرگانی کرمانشاه شامل ‪ 50‬تاجر‬
‫خرد‌هپا‪ ،‬تجارت محدودی با ایالات داخلی از جمله تبریز‪ ،‬اصفهان‪ ،‬همدان و کاشان و ایالات‬

‫بیرونی شامل بغداد بود (ابوت‪.)93 :1396 ،‬‬
‫با برقراری‌ثبات نسبی ناشی از حکومت مرکزی اقتصاد ایران توسط سرمایه‌داری غربی‬
‫و برخی تجار ایرانی با اقتصاد جهانی و بازارهای بین‌المللی ارتباط گرفته و به‌آن وابسته‬

‫‪25‬‬