Page 28 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 28
تاریخ،فرهنگوهنراستانکرمانشاه
شد .در‌نتیجه تولید و صادرات مواد خام از ایران رونق گرفت و واردات مصنوعات غربی
از راه مرزهای غربی و جنوبی شدت گرفت .در دور‌ة قاجار و با اهمیت یافتن مسیر
تجاری کرمانشاه به بغداد و رونق عبور و مرور کاروان‌های تجاری خارجی سبب شد تا
گمرک غرب ایران از همدان به کرمانشاه منتقل شود .بعد از انتقال گمرک به کرمانشاه و
ارتباط با اقتصاد بین‌المللی‌آغازی بر رشد و رونق بازار کرمانشاه شد .تا پیش از این دوره
کرمانشاه ارتباط محدودی با شبکة بین‌المللی تجارت داشت .طی سال‌های 1293 -1179به
نوشتة عیسوی بازرگانی جهانی حدود 50برابر و بازرگانی خارجی ایران حدود 12برابر
شد (عیسوی .)107 :1362 ،در پایان قرن سیزدهم بازرگانی کرمانشاه به‌عنوان مبدأ ورود
کالاهای بریتانیایی و هندی دست کمی از بوشهر نداشت و حجم مبادلات آن تنها 10
درصد کمتر از بوشهر بود.
در نتیجة این شرایط کرمانشاه مبدأ ورود کالاهای خارجی و به نوشتة دوروششوار فرودگاه همة
کالاهایی که از بغداد م یآمدند ،شد و مسیر بغداد -کرمانشاه مسیر مناسب تجارت شد (دوروششوار،
)177 :1378و این راه یکی از پنج راه اصلی تجارت ایران در این دوره شد (چریکف:1379 ،
.)187در این قرن ب هرغم جن گهای کوچک در مستعمر‌هها توازن قوا‌برقرار بود .اراده بر روابط
تجاری با جهان ب هویژه مستعمرات بود .بنابراین در این قرن اقتصا د ایران به ابتکار سرمای هگذاران
غربی و تجار ایرانی با اقتصاد نوپای جهانی و بازارهای بی نالمللی وابستگی پیدا کرد (اشرف،
.)9 :1359ب هتدریج ایران و مناسبات بازرگانی آن تحت تأثیر کشورهای دیگر قرار گرفت.
در این دوره زیرساخ تهای لازم نظیر کاروانسراهای بین راهی ،مأموران امنیتی جاد‌هها،
قوانین گمرکی و غیره در شکوفایی تجارت کرمانشاه نقش داشتند .ب هعنوان مثال کاروانسراها
بازار نقش جم عآوری کننده و بست هبندی کالاهای صادراتی شهر را عهده دار بود .در این اماکن
تجاری بیشتر بازرگانان شه رحجره داشتند .علاو‌‌هبر اماکن تجاری ،راه بازرگانی بغداد کرمانشاه
پس از سال 1259ق .ب هعنوان مرکزی جهت تأمین نیازهای داخلی اهمیت زیادی کسب کرد و
تأثیرات زیادی بر اقتصاد کرمانشاه گذاشت .در اواسط دور‌ة قاجار به بعد بناهای زیادی به بازار
افزوده شد .جکسن 1در سال 1282ق .گزارش م یدهد که:
«در بازارهای کرمانشاه تجارت و داد و ستد محصولات و فرآورده‌های محلی از قبیل
غلات ،گندم جو ،صمغ و تریاک با رونق تمام جریان دارد و علاو هبر‌آن ،صدور
1. Jackson
26
