Page 29 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 29
نقشتجارتخارجیدر رشدوتوسعۀ بازارکرمانشاهدردورۀ قاجار ...
کالاهایی که از طریق آن‌ها صادر می‌شود .مقداری نیز کالای خارجی نیز در زمره
آ نهاست ،بازار گرمی دارد» (جکسن.)269 :1382 ،
وی یادآوری م یکند که شهر از نظر بازرگانی در موقعیت خوبی قرار دارد و بازار دا د وستد
و خرید و فروش آن بسیار گرم است (همان .)267 :رابینو نیز با اشاره به رونق بازار کرمانشاه
در این دوره م ینویسد« :کرمانشاه دروا زة ورود همة‌کالاهایی است که از راه بغداد از انگلستان،
هند و خلی جفارس به ایران وارد م یشدند» (رابینو .)40 :1393 ،در این دوره و در سال 1287ق.
به نوشتة ناصرالدین شاه «راسته بازار معتبر کرمانشاهان از میدان توپخان هآغاز شده و به دروازة
سرقبرآقا منتهی م یشود» (ناصرالدین شاه .)61 :1372 ،رونق تجارت خارجی در قرن سیزدهم،
شهر کرمانشاه را به یکی از گر‌ههای تجاری میان ایران و عثمانی تبدیل کرد .اوبن نیز با اشاره به
رونق بازار کرمانشاه در نتیجة تجارت خارجی م ینویسد:
«از زمان یکه ارتباط با اروپا ،بازارهای بغداد را رونق داده طبیع یترین راه صدور کالا به
بغداد مسیر کرمانشاه است ب هنحو یکه بعضی اوقات تا 2 0هزار حیوان بارکش در عرض
ی کماه از چهل کاروانسرای شهر عبور م یکردند (اوبن .)340-339 :1362 ،و این مسیر
به یکی از مناس بترین را ههای عرضه و صدور کالا از ایران تبدیل شد» (همان).
با اقدامات خاندان دولتشاه در کرمانشاه به مدت چند دهه بازرگانی رشد یافت و به تب ع‌آن
موقعیت بازار کرمانشاه به‌عنوان مرکز مبادلات تجاری اهمیت یافت .کرزن علت اهمیت این
شهر را موقعیت استراتژیک‌آن می‌داند .قرارگیری شهر در فاصلة حدود 500 -400کیلومتری
بغداد ،تهران ،تبریز و اصفهان بر اهمیت‌آن افزود .برای دسترسی به ایران غربی راه بغداد-
کرمانشاه -همدان -تهران مزیت دیگری بود که موجب رونق تجارت شد (کرزن :1362 ،ج:1
.)558در این دوره طولانی بودن جادة بوشهر به تهران و رکود در مسیر تبریز و ناامن بودن
دیگر مسیرهای فرعی کرمانشاه را تبدیل به مسیر مناسبی کرد که امکان بازرگانی بغداد با
فلات ایران را ممکن می‌ساخت .در نتیجة رونق ب هوجود‌آمده ،داد و ستد و تجارت در بازار
افزایش یافت و محصولات محلی رونق گرفت .در این دوره به نوشتة جکسن که از بازار
کرمانشاه دیدن کرده است «علاو‌هبر کالاهایی که از طریق شهر صادر می‌شد ،مقدار کثیری از
صادرات نیز کالاهای خارجی وارد شده به شهر است» (جکسن.)269 :1357 ،
در دوره قاجار با اقدامات فوق و قرارگیری گمرک غرب در کرمانشاه ،امتیاز ویژ‌های ب هلحاظ
مالی ،اقتصادی و اعتباری به شهر اعطاء شد و شهر کرمانشاه نقش عمد‌های در تجارت کشور بر
27
