Page 1 - فصل سوم-گویش، ادبیات و ادبیات عامیانه/ استان کردستان
P. 1
بهرة اول :زبان و گویش مردم
جمال احمدی
آرزو برومند
جایگاه زبان کردی در میان زبانهای هندواروپایی
براساس تحقیقات پژوهشگران ،زبان کردی یکی از زبانهای هند و ایرانی به شمار میآید که آن نیز خود از بزرگترین
زبانهای هندواروپایی انشقاق پذیرفته است .زبانهای هندواروپایی از حدود هزارة اول پیش از میلاد در بخش بزرگی از
اروپا و جنوبغربی آسیا رایج بوده و از نیمة دوم سدة پانزدهم میلادی در آمریکا و آفریقا و اقیانوسیه هم رایج شدند.
خانوادة زبانهای هندواروپایی از گروههای آناتولیایی ،هندی و ایرانی ،یونانی ،ایتالیایی ،ژرمنی ،ارمنی ،تخاری ،سلتی،
بالتی و اسلاوی ،آلبانیایی (ابوالقاسمی )8-5 :1373 ،تشکیل شده است .زبان هند و ایرانی ،زبان مشترک قومی است که خود
را آریا 1مینامیدند.
دورة جدید زبانهای ایرانی از سال 254ه.ق ،یعنی سال تأسیس دولت صفاری آغاز میشود .در این دوران از زبانهای
متعددی اطلاع در دست است که مهمترین آنها شامل پشتو ،کردی ،آسی ،بلوچی و فارسی دری است .باآنکه بر مبنای
تحقیقات پژوهشگران ایرانی ،بسیار دیر (سال 254ه.ق) به زبان کردی ،بهعنوان یکی از زبانهای ایرانی جدید اشاره شده است؛
ا ّما باتوجهبه توضیحات فوق ،زبان کردی از خانوادة زبانهای ایرانی و هندواروپایی است .این زبان همچون دیگر زبانها ،از
گویشهای کوچک و بزرگ بسیاری تشکیل شده است.
آثار ادبی شفاهی فراوانی در تمام گویشهای کردی دیده میشود .وضعیت جغرافیایی ،کوههای سر به فلک کشیده و درههای
عمیق و رودها و دشتهای وسیع عامل پراکندگی زبانی در زبان کردی شده است.
اولین کسی که به گویشهای کردی اشاره کرده و لهجههای گوناگون آن را برشمرده است ،شرفخان بدلیسی (1011ه.ق
1603/م950-.ه.ق1543/م ).در کتاب شرفنامه است .او در شرفنامه ،کرد را به چهار قبیلة کرمانج ،گوران ،لر و کلهر تقسیم کرده
. 1آریاییها در میانة هزارة دوم پیش از میلاد ،سرزمینی را به تصرف خود درآوردند که آن سرزمین را به نام خود (ایران) نامیدند.
