Page 312 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 312
تاریخ،فرهنگوهنراستانکهگیلویهوبویراحمد
داستان‌های ساخته بازارها نیز انجام می‌گیرد (فریدونی .)27 :1377 ،یقین ًا منشأ بهر‌هوری از
این نقش و نگارها دارای پیشینه مکتوبی نیست؛ زیرا طی نسل‌های پیاپی نام هر نقش یا طرح
از شاگرد به استاد از مادر به دختر ،از بافنده‌ای به بافندة دیگر ،از سینه‌ای به سینة دیگر نقل
شده است .تا چندی پیش ،آموزش نقش و نگاره‌های سنتی و قبیله‌ای اسطوره‌ها و اشکال
نمادین ب هدلیل بی‌سوادی یا نبودن وسیلة مناسب برای ترسیم نقشة گلیم ،دها نب هدهان بر پای
دار گلیم‌بافی در کنار آتش خیمه‌ها و اطاق کها صورت گرفته است .بدیهی است که به‌دلیل
زبا نها و لهجه‌های بسیار گوناگون کشورهای بافنده ،اسامی مختلفی بر یک نقش گذارده شده
است .به‌مرور زمان هر روش آموزشی که کامل ًا متکی بر کلام بود ناگزیر دستخوش تغییر،
تحریف یا برداش تهای اشتباه از تعابیر شده است .در سال‌های اخیر سواد‌آموزی ،شهرنشینی،
ارزش‌های تجاری و فقدان هویت قبیله‌ای ،بر نسبت انتقال آداب‌ورسوم و فرهنگ عشیره‌ای
غلبه کرده است.
پژوهشگران و علاقه‌مندان غربی به صنای عدستی با مطالعة مدارک موجود در رابطه با
منشأ سیر تکامل نمادها و نگاره‌ها به بسیاری از ناشناخته‌ها دست یافته‌اند كه مسلم ًا نتایج
به‌دست‌آمده جالب توجه است؛ اما منطقی‌تر این است که پیش از قبول یا رد هر نظریه،
جانب احتیاط را از دست ندهیم .از ابتدا ،توجه پژوهشگران به قالی‌های گره‌بافته به سبک
شهری و درباری بافندگان صفوی و عثمانی که در آنها دقت عمل ،مواد اولیه و بیش از همه
مدت‌زمان بافندگی اهمیت بسزایی داشته ،به‌مرور آشکار شده که با وجود تمام مقالات موثق
و گفت‌وگو با بافندگان و دلالان ،هیچ‌گونه پاسخی یا بیان واضحی وجود ندارد که مفاهیم و سیر
تکامل نقش و نگارها را روشن نماید .ازای نرو به‌دلیل همین پیچیدگی‌ها ،تعبیرهای منطقی‌تر
اعجا بانگیز م یشود (فریدونی.)33 :1377 ،
ای نگونه تحقیقات دربارة نقوش گلیم‌بافی دارای سه مرحله مرتبط به هم است:
.1تجزیه و تحلیل ساختار بافت‌های گوناگون؛
.2بررسی تاریخ عشایر ،مهاجرت ،شیوة زندگی ،مذهب ،اعتقادات و خرافات؛
.3بررسی ظهور و گسترش ای نگونه طراحی‌ها به سنت‌های خانوادگی یا فرهنگ بومی
روستاییان یکجانشین ،معطوف بوده است؛ اما طی بیست سال گذشته پژوهش‌های فرهنگی
غالب ًا بر دس تبافته‌های عشایری ،منشأ قومی آنها ،کیفیت نمادین نقش و نگاره‌ها متمرکز شده
است که روزب هروز آشکارتر می‌شود .در میان دست‌بافته‌های عشایری ،گلیم دارای موجودیت
310
