Page 309 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 309
نگاهمردمشناسانهبهنقوشگلیمعشایرایلبویراحمد...
استان گر‌هخورده و تحول پیدا کرده است که عمل ًا یک نقش لری استان کهگیلویه و بویراحمد
محسوب می‌شود .اغلب طرح‌های موجود در این استان صرف ًا در گروه نقش‌های هنری قرار
م یگیرند .نقوش بعضی از فرم‌ها از طبیعت الهام گرفته و آنقدر ساده شده‌اند که تنها با چند خط
طراحی می‌شوند .در ای نگونه تصویرسازی ،درخت سرو چیزی در حد مثلث می‌شود؛ همچنین
پرستو یا ماهی به‌صورت نی مکمان درم یآیند و به‌هم م یپیوندند .اغلب نگار‌ههای صنایع‌دستی
(گلیم) بدون نقشة شطرنجی است و ب هصورت ذهنی بافته می‌شوند .معروف‌ترین نقوش و
طرح‌های سنتی این ایل عبارت‌اند از :ترنج ،لوزی ،حاشیه لوزی ،نقش حوض ،تیر و کمان،
نقش شکسته ،کف ساده ،مرغی ،محرمات ،نقش قالب خاتم ،نقش «آیت ال» یا «دست سگ»،
شانه ،نقش زنجیره ،خشتی و لوزی و یکپارچگی (هاشم‌پور.)23 :1388 ،
بدین‌ترتیب نقوش دست‌بافته‌های این ایل را نمی‌توان جدا از نقوش هندسی و تجریدی
باسابقة دیگر نقاط ایران زمین ،بررسی کرد؛ چراکه این نقوش با هم پیوند نزدیک دارند و
همه برگرفته از آن چیزی است که امروزه آن را فرهنگ و سنن ایرانی م ینامیم .عشایر این
ایل ،نقش را سینه‌ب هسینه از نسل گذشته به نسل آینده انتقال م یدهند و همین کوشش‌ها سبب
می‌شود که همه چیز پاک و بی‌آلایش باقی بماند و این بی‌آلایشی و آرامش نهفته در طرح‌ها،
مشخصة اصلی نقوش کهگیلویه و بویراحمد به‌شمار می‌رود ،ولی در اصل به نکته‌ای می‌رسیم
که بافت ههای منطقه ،ب هرغم زیبایی‌های فراوان و دلپذیری که دارد و ب هرغم داشتن جاذب ههای
قوی در خود ،از ابتدا وسیلة آفرینش هنری نبوده و بعض ًا د رحا لحاضر نیز چنین هستند .دلیل
آن هم نکته‌ای است که نیازهای اقتصادی و خانوادگی بافنده ایجاب می‌کرده که چنین کاری
انجام دهد و این ذوق و هنر ناخودآگاه بافنده بوده و هست که چنین تابلوهای زیبایی را خلق
و ابداع می‌کند .در این آفرینش هنری ،بیشترین ابداع و اختراعات بر دوش زنانی است که
در راه و تهیة صنای عدستی ،متحمل مشقاتی می‌شوند که هرگز اختیار آن را نداشت هاند تا از
ماحصل دسترنج خویش ،ب یاختیار در زندگی روزمره‌شان استفاده کنند .نگهداری کودک و
دوشیدن گوسفند و آوردن آب و مددکار مردبودن در کارهای سبک نیز ازجمله حمای تهای
زن عشایری است در قبال همسر و فرزندانشان .هرچند زیستن بدین‌گونه ،رضایتی عمیق و در
این میان بازوان و نیروی کار آنان ،نقش‌آفرین اصلی کارهای سنگین و توان‌فرسا در جهت
نان‌آوری است؛ اما ذوق و سلیقة هنری آنان در بافت گلیم و دست‌بافته‌ها ،وجه تمایز زنان
ایل و عشایر با دیگر زنان جامعه است ،ذوقی آزاد و رها و آمیخته به حرمان که آنان را در
307
