Page 306 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کهکیلویه و بویراحمد
P. 306
تاریخ،فرهنگوهنراستانکهگیلویهوبویراحمد
محسوب م یشود؛ ولی با این همه ،تعیین زمان دقیق برای آن به آسانی میسر نیست .همچنین
معلوم نخواهد شد که فنون باستانی گلیم‌بافی تا چه حد در دنیا رواج داشته است .قطع ههای
بافته‌شدة دیگری در کاوش‌های جنوب سیبری و شمال مغولستان به دست آمده که مشابه آن
در تنگه آناتولی نیز دیده شده است .در حفاری‌های فریقیه در آناتولی ،بافت ههایی متعلق به
قرن هفتم قبل از میلاد به دست آمده که با وجود آسیب‌دیدگی ،به‌عنوان گلیم‌بافت شناسایی
شده است .باستان‌شناسان توانسته‌اند در سراسر منطقة آناتولی ،ب هخصوص دورق ،انواع ابزار و
ادوات بافندگی و آثاری از بافت گلیم و همچنین گلی مپاره‌های متعددی از قر نهای هجدهم و
نوزدهم قبل از میلاد کشف کنند که زمان و مکان دقیق بافت آنها مشخص نیست.
سوای بافته‌های یادشده در مقبره‌های آسیای مرکزی و گلی مپاره‌ها و قالی‌های ب هدست‌آمده
در قرون هجدهم و نوزدهم ،دیگر شواهد گلیم‌بافی به بافت‌های مصر و آناتولی منحصر
می‌شود .هزاران قطعه از دس تبافت‌های متعلق به قرون هفتم تا یازدهم میلادی و پیش از آن
در کاوش‌های فسطاط ،نزدیک قاهره کشف شده است که امروزه اکثر موزه‌های دنیا را غنی
می‌کند .اغلب این بافته‌ها منشأ قبطی داشته و به‌عنوان پوشش‌های تزیینی برای مرده‌گان ب هکار
م یرفته است .بی‌شک اعراب مهاجم سال 641م ،دستاوردهای فنی بافنده‌های قبطی را گرامی
داشته و به آن رونقی تازه بخشیدند و این میراث گرانقدر ،الهام‌بخش دیگر مسلمانان ساکن این
منطقه نیز شد .در خانواده‌های مسلمان ،پذیرایی از مهمانان با گلیم‌باف‌های گوناگون ،بیانگر
مقام و مهمان‌نوازی میزبان بوده است .اواخر قرن 19م۱۳/.ق.تجارت بین‌المللی ،زندگی
خودکفایی روستاییان و چادرنشینان را دگرگون ساخت .سکونت دائمی قبایل کوچنده که به
اجبار در جهت حفظ منافع دولت‌ها انجام می‌گد ،همچنین سرازیرشدن سیل منسوجات ،الیاف
و مواد رنگی ارزان به بازارها ،مردمان ایلاتی را از زندگی خودکفایشان محروم ساخت .قبیله
پس از اسکان دائم ،ناچار با تجارت و مبادله کالا امرار معاش م یکرد و این به مفهوم نابودی
فنون زندگی عشایری بوده است؛ بدین معنا که نخستین عناصر تولیدات بافندگی سنتی ،ازجمله
تزیینات و ریسمان‌ها و چادرها و برخی خورجین‌ها ،به سبب توجه قبیله به دستاوردهای
مدرن امروزی ،از میان رفت.
با این همه ،قبایل یکجانشین همواره به بافت گلیم‌هایی که صرف ًا دارای مصارف خانگی
و محلی است ادامه می‌دهند .اگرچه برخی از قبایل به‌طورکلی از بافندگی روی برتافته‌اند،
اما روستاییان هنوز به بافتن گلیم‌های جدید می‌پردازند .گلیم به‌مرور زمان دچار تغییرات
304
