Page 31 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 31
اختلافایران و عثمانی بر سر اراضی صیفی و ملخطاوی در دورۀ قاجار
هرسالة عثمانی مواجه می‌شوند ،هرگز زراعت در آن اراضی را ترک نکردند و همیشه آن
اراضی را ملک ایران م یدانستند و در حفظ آن کوشا بودند.
در مکاتبات دو تن از والیان بغداد به نا مهای احمد پاشا و مصطفی‌پاشا در اواخر دهة
1270ق با کارپرداز ایران در بغداد به نام میرزا بزرگ‌خان« ،حق اشتراک آن اراضی صیفی و
ملخطاوی را» برای ایران لحاظ کرده بودند .به عبارتی ،آن‌ها پیشنهاد تقسیم آن اراضی بین دو
کشور را مطرح کرده بودند .میرزا بزرگ‌خان اشتراک اراضی مذکور را رد کرده و آن اراضی را
ملک مخصوص دولت ایران برشمرده بود .اما نامق پاشا در 1280ق ،برخلاف والیان پیشین
بغداد که «ادعای شراکت آن اراضی را کرده» بودند« ،ب هکلی صر فنظر از اشتراک نموده و
ادعای کلیة آن اراضی را» م یکرد .کارپرداز وقت ایران بهصراحت ادعای نامق پاشا را رد کرد
و بر مالکیت دولت ایران بر آن اراضی تأکید کرد (استادوخ :اسناد مکمل ،کارتن ،55سند
شمارة .)114
عثمانی‌ها ،برای الحاق این اراضی به خاک خود ،مکرر به آن اراضی هجوم م یآوردند.
این حملات معمول ًا در اردیبهشت و خرداد صورت می‌گرفت؛ چراکه در این زمان محصول
آن اراضی آمادة برداشت می‌شد و عثمانی‌ها ،با حملات خود به این اراضی ،تا آنجا که
می‌توانستند محصول این اراضی را ب هزور تصاحب م یکردند و با خود م یبردند و باق یمانده را
هم به آتش م یکشیدند و نهرهای آبیاری را ویران م یکردند (استادوخ :اسناد مکمل ،کارتن
،61سند شمارة .)206برخی از اسناد موجود دربارة حملات مکرر عثمان یها به این شرح
است:
در 1280ق ،اهالی زرباطیه سدها و نهرهای اهالی صیفی و ملخطاوی را شکستند و باعث
خشکیده شدن زراعت اراضی مذکور شدند و به‌زور ،آب رود‌های کنجان‌چم و گاوی را به
اراضی خود سرازیر کردند .اهالی زرباطیه در 1281ق ،بااینکه نتوانستند سدها و نهرهای
اراضی صیفی و ملخطاوی را بشکنند و ویران کنند ،اما در هنگام برداشت محصول ،با کمک
نیروهای نظامی عثمانی «تجاوز خاکی نموده ،زراعت اراضی مزبوره را قدری چرانیده ،قدری
سوزانیده ،قدری چیده و بردند و قلعة آنجا را[ ...همراه] با آسیاب اهالی آنجا کوبیده و خراب
کردند» .همچنین در این سال ،عثمان یها توشمال‌کرم ،فرزند ملک و بزرگ طایفة ملخطاوی ،را
به‌همراه «سی‌چهل خانواده» ب هاجبار از سر اراضی خود کوچ دادند و در خاک عثمانی نزد شیخ
برغش ،شیخ طایفة عرب بن یرحمه ،جای دادند (استادوخ13 :ـ4ـ11ـ1281ق).
29
