Page 54 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 54
تاریخ،فرهنگوهنراستانکرمانشاه
رفته در ُمهرها از چ هویژگی و پیا مهای بصر ی است و از چه‌الگوهای نمادینی پیروی کرد‌هاند؟
هدف پژوهش ،بررسی و تحلیل انواع ُمهرها و اثر ُمهرهای زاگر سمرکزی (با محوریت‌گیان)
است .روش پژوهش ،بررس ِی تطبیقی و تحلیل نقوش در قیاس با یافت ههای سایر محوط ههای
ه مافق با گیان در اسلوب و گونة نق شمای هها خواهد بود .برآیند پژوهش نشانگ رآن است که د ر
آفرینش و استفاده از نق شمای هها و شمای لنگاری ُمهرها ،از یک شیوه و اسلوبی همسان در تپه
گیان و سایر محوط ههای روستانشینی و شهرنشینی پیروی شده است.
واژه‌های کلیدی :گیانُ ،مهر ،استامپی ،استوانه‌ای ،اثر ُمهر ،شمای لنگاری ،نقش‌مایه.
.1مقدمه
تپه گیان از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی زاگرس مرکزی است که طی کاوش‌های
باستا نشناختی ،آثاری از هزارة پنجم تا اوایل هزارة اول ق.م .را آشکار ساخته است (�Ghirsh
.)man & Contenau, 1935در این میانُ ،مهرهای استامپی و استوانه‌ای از مهم‌ترین یافته‌هایی
هستند که از هزارة 5و 4ق.م .رواج داشتند و نمون ههایی از سیستم مدیری تهای اقتصادی و
اداری در طبقات اجتماعی و جوامع رتبه‌ای را ترسیم م یکنند که با نق شمای ههایی زیبا مانند:
نقوش هندسی ،گیاهی ،انسانی ،حیوانی و اساطیری با موضوعات مختل فآیینی -اسطوره‌ای و
گاهی ترکیبی از صحنه‌های رزم و شکار‌و غیره ،آرایش یافت هاند .تپة «گیان» نهاوند نیز ازجمله
محوط ههای شاخص دوران روستانشینی و شهرنشینی زاگرس است که انواع ُمهرهای استامپی
و استوان ههای ا زآن به‌دست آمده است.
اهداف و ضرورت پژوهش :هدف جستار پی ِ شرو ،بررسی و تحلیل انواع ُمهرها و
اثر ُمهرهای تپه گیان خواهد بود .در این راستا ،با روش بررسی تطبیقی و تحلیل نقوش این
یافت هها ،در عمل قیاس با یافت ههای سایر محوط ههای ه مافق با گیان که با مؤلف ههایی ب هصورت
نمادین و براساس فرهن گهای تصویری خود ،با ارایة مؤلف ههایی در شیوه ،سبك و اسلوب
ساختار نق شمای هها در مبادی زیبای یشناختی ،مبانی بصری و آرایش نقوش مشترک هستند،
تفسیر خواهند شد .در رابطه با کاربرد این ُمهرها ،م یتوان وجوه مختلفی مانند :طبقات و رتب ههای
اجتماعی ،جمعی تشناسی و پلمپ اجناس مورد مبادله با مراکز مختلف را نیز مطالعه کرد.
پرسش و فرضیه پژوهش :پژوهش پی ِش‌رو در پی پاسخ به پرسش‌هایی بدین‌شرح
است؛ پیدایش ُمهرها در زاگرس‌مرکزی از چه زمانی بوده و منشأ‌آن چیست؟ انواع ُمهرها و
52
