Page 29 - فصل اول-جغرافیای تاریخی/ استان کردستان
P. 29
/29استان کردستان
رضاقلیخان ،والی کردستان یک مرتبه با جمعیت و لوازم کافی به پیمودن این غار همت گمارد؛ ولی چون میبیند که به انتهای آن
نمیرسد ،از ترس گمشدن و تمامشدن آذوقه بازمیگردد (مردوخکردستانی.)283 :1395 ،
.20کلاتَرزان
یکی دیگر از بلوکهای کردستان کلاتَرزان است که بین یک تا هشت فرسنگ امتداد دارد .کلاتَرزان در غرب سنَهدژ
واقع شده است .غالب دهات آن پوشیده از جنگل و درختها و باغهای مو است .محصولات عمدة این ناحیه گندم ،نخود،
جو ،عدس ،انگور ،انار و بهویژه کتیرا است.
دهات آن از چشمه و رودخانه مشروب میشوند .ازجمله دهات معروف کلاترزان روستای ن ِگل است که در آنجا مسجدی
قدیمی به نام مسجد عبدالله عمر یا عبدالله عمران وجود دارد .قرآنی در این مسجد موجود است که خیلی بزرگ و اوراق آن ضخیم
و به خط کوفی کتابت شده است .به استناد روایات شفاهی ،این قرآن با خط عثمان بن عفان ،خلیفه سوم مکتوب شده است (همان،
.)279
َ .21لیلاخ
لَیلاخ یا لیلاغ و یا لیلاق در شرق سنَهدژ و در فاصله دو فرسنگی آن قرار دارد .اراضی لیلاخ از آب چشمهها و قنات
مشروب میشود .باغات و درختستانهای آن بهمراتب کمتر است .محصولات زراعی آن بیشتر گندم ،جو ،نخود ،عدس و
پنبه است .این بلوک ازجمله بلوک سردسیر استان است که اهالی آن نه ماه از سال را از کرسی برای گرمکردن خود استفاده
میکنند (همان.)281 ،
.22مریوان
مریوان مرکز شهرستانی به همین نام است که از شمال به شهرستان سقز ،از شرق و جنوبشرقی به شهرستان سنندج ،از
جنوب به نوسود و از غرب و شمالغرب به خاک کشور عراق محدود است .شهرستان مریوان مساحتی در حدود 3229/5
کیلومترمربع دارد .مریوان در فاصلة 125کیلومتری شمالغرب مرکز استان قرار گرفته است .در تحفة ناصریه دربارة مریوان
چنین آمده است« :بلوک مریوان در طرف غربی سنندج به فاصله هجده فرسخ است .این بلوک سرحد خاک عثمانی و دولت
ایران است .در عهد نادرشاه ایران تحدید سرحدی فیمابین این دولت ابدایت شده و محل حیرت است یا به اقتضای وقت و
یا بهواسطه بیعلمی و عدم بصیرت مهندسین و مأمورین بوده است که ازطرف اورامان لهون و حدود دولتین درهم و برهم
است که ناوخوان شیر حد و خاک دولت عثمانی از حدود مریوان گذشته و از خاک دولت علیه ایران چندان رو به شمال
خروج کرده و پیش آمده که به محل سارال نزدیک شده است .در بلوک مریوان دریاچه مشهور برزه بار واقع است که دو
