Page 28 - فصل اول-جغرافیای تاریخی/ استان کردستان
P. 28
جغرافیای تاریخی28/
.18کامیاران
کامیاران یکی دیگر از شهرستانهای استان کردستان است که مرکزی به همین نام دارد و در فاصلة 65کیلومتری جنوب
شهر سنندج واقع شده است .موقعیت مناسب شهر که در مسیر جادة کاروانی قدیمی شمالغرب بهسمت جنوبغربی است،
موجب رونق و توسعة شهر کامیاران در سه دهة اخیر شده است .این شهرستان از شمال به شهرستان سنندج ،از جنوب به
کرمانشاه ،از شرق به سنقر کلیایی و از غرب به روانسر محدود میشود .شهر دیگر این شهرستان بهجز کامیاران ،موچش نام
دارد .بخش شرقی و شمالشرقی کامیاران کوهستانی است و درههای زیبا و خوش آبوهوایی دارد و در بخش جنوبی که
به کرمانشاه متصل میشود دشتمانند است .بخشهایی از این شهرستان پوشش جنگلگونه زاگرس را داراست .نمونة بسیار
مهم ذخیرهگاه بِ َنه در این شهرستان و در فاصلة روستاهای کاشتر و پالنگان دیده میشود .ازجمله درههای مهم و تاریخی
کامیاران ،درة تنگیور است که کتیبه و نقش برجستة تنگیور در آن قرار دارد .کتیبه و نقش برجستة تنگیور یکی از
مهمترین کتیبهها و نقش برجستههای آشوری داخل مرزهای ایران است که از آن با کتیبة خط میخی اورامانات نیز یاد
میشود .کتیبه به شرح لشکرکشی سارگن دوم (پادشاه آشور) در سال 706پ.م به منطقة شرق امپراتوری آشور و کوههای
زاگرس میپردازد که در قلمرو اورارتوها ،مادها ،مانناها ،الیپیها و عیلامیها و برخی دیگر از شاهکنشینهای منطقه بوده
است .این کتیبه گنجینة پرارزشی دربارة مطالعات جغرافیای تاریخی هزارة اول پ.م غرب ایران است و پر است از
جاینامهای گوناگون که بسیاری از زوایای تاریک جغرافیای منطقه را روشن میکند.
یکی از مکان -نامهای اشاره شده در کتیبهَ ،ک َرل است که براساس مطالعات انجامگرفته حدس زده میشود که این َک َر َل همان
منطقة کامیاران و خود درة تنگیور باشد .نکتة مهم اینکه یکی از گذرگاههایی که امکان دسترسی به منطقة حاصلخیز دشت
کامیاران ،کرمانشاه ،منطقة موچش و حتی دهگلان را فراهم کرده ،همین تنگة تنگیور است .شناسایی آثار باستانی زیادی از
هزارة اول پ.م در منطقه کامیاران نشاندهندة اهمیت گذرگاهیبودن این ناحیه برای لشکرکشیهای مهاجمان آشوری به قلمرو
همسایگان شرقی خود بوده است (زارعی .)27-26 :1383 ،اهمیت و جایگاه منطقة کامیاران در دورههای بعد نیز حفظ شد؛ بهویژه
در دورة اسلامی و در اواخر این دوره کامیاران اهمیت ویژهای پیدا میکند .قلعة پالنگان پیش از انتخاب سنندج بهعنوان مرکز در
دورة صفوی ،یکی از مراکز اصلی حکومتداری کردستان بوده است (همان .)45 :1392 ،از دیگر آثار ارزشمند کامیاران میتوان
به بقعة پیر عکاشه و مقبرة شیخ عباس کومایین اشاره کرد.
.19کرفتو
بلوک کرفتو در شمال شهر سنهدژ واقع شده است و در فاصلة هجده فرسنگی آن قرار دارد .این بلوک در گذشته بخشی از سقز
بود و بهجز گندم و جو محصول دیگری ندارد .در این محل ،قلعهای عجیب دیده میشود که از سنگ بریدهشده ساخته شده و قدرت
و مهارت بشر را نشان میدهد .آثار جالبتوجه در این قلعه زیاد است و کسی تاکنون به انتهای آن نرسیده است .مرحوم
