Page 27 - فصل اول-جغرافیای تاریخی/ استان کردستان

‫‪ /27‬استان کردستان‬

‫کرفتو‪ ،‬سقز و بانه‪ .‬در عهد اردلان برای تسهیل در امور حکومتی تمامی نواحی یادشده دوباره تقسیمبندی شد و به یک حومة مرکزی‬
‫و هجده بلوک دیگر تقسیم شدند‪ .‬سپس ولایت سنه در ادامه به یک حومة مرکزی و ده حاکمنشین تقسیم شد که تا پیش از‬
‫تقسیمبندیهای اخیر باقی بود‪ .‬حومة مرکزی شامل حسنآباد‪ ،‬ژاورود‪ ،‬گاورود‪ ،‬امیرآباد‪ ،‬سوسور‪ ،‬بیلوار و بلوک حاکمنشین شامل‬
‫سقز‪ ،‬بانه‪ ،‬مریوان‪ ،‬اورامان‪ ،‬کمره‪ ،‬پالنگان‪ ،‬لهون‪ ،‬جوانرود‪ ،‬پاوه‪ ،‬روانسر‪ ،‬شادیآباد‪ ،‬اسفندآباد‪ ،‬چاردولی‪ ،‬لیلاق‪ ،‬حسینآباد‪ ،‬سارال‪،‬‬

‫هوباتو‪ ،‬قرهتوره‪ ،‬تیلکو‪ ،‬خورخو َره‪ ،‬کرفتو و کلاترزان و کوماسی است (مردوخکردستانی‪ 249 :1395 ،‬و‪.)252‬‬

‫‪ .17‬قروه‬
‫قروه یکی از شهرستانهای استان کردستان است که از شمال به شهرستان بیجار‪ ،‬از شرق و جنوبشرق به همدان‪ ،‬از جنوب‬
‫به شهرستان سنقر و از غرب به شهرستان سنندج و دهگلان محدود میشود‪ .‬مهمترین رودخانة این شهر‪ ،‬رود شور نام دارد‪ .‬شهر‬
‫قروه‪ ،‬مرکز این شهرستان است و در فاصلة ‪ 87‬کیلومتری شمالشرق سنندج و در مسیر همدان ‪ -‬سنندج قرار گرفته است‪ .‬عوامل‬
‫مؤثر در پیدایش این شهر‪ ،‬چشمة جوشان بابا ُگر ُگر در شمال آن‪ ،‬رودهای فصلی و دشت حاصلخیزی است که تا قرنها موجب‬
‫تداوم حیات در شهر قروه بوده است‪ .‬بعدها قرارگیری این آبادی در مسیر راه ارتباطی شرق به غرب‪ ،‬موجب توسعة آن شد‪.‬‬
‫قروه‪ ،‬سریشآباد‪ ،‬دزج و دلبران ازجمله شهرهای قروه هستند (زارعی‪1386 ،‬ب‪ )41 :‬همانند دیگر مناطق کردستان پیشینة حضور‬
‫بشر در منطقة قروه نیز به دوران پیش از تاریخ برمیگردد‪ .‬آثار و محوطههای باستانی زیادی از دورههای مسوسنگ‪ ،‬مفرغ‪،‬‬
‫آهن و دوران تاریخی در منطقة قروه در بررسیهای باستانشناسی کارشناسان ادارة میراث فرهنگی شهرستان به ثبت رسیده‬
‫است؛ اما به نظر میرسد که سابقة آبادانی و توسعة قروه به دوران تاریخی و اسلامی برگردد‪ .‬وجود آثار باستانی ارزشمندی‬

‫همچون آثار صخرهای فرهاد تراش‪ ،‬پل فرهادآباد و حمام قصلان شاهدی بر این مدعاست (همان‪.)44 :1392 ،‬‬
‫در منابع‪ ،‬توصیفات چندانی از قروه نیامده است؛ زیرا که این ناحیه در قدیم نام دیگری داشت و با نام اسفندآباد شناخته‬
‫میشد‪ .‬بلوک اسفندآباد را در قدیم قلمرو علی شکر نامیدهاند‪ .‬در طرف شرقی سنندج به فاصلة دوازده فرسخ واقع و به خاک‬
‫همدان متصل است‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬حدود یکصد و ده پارچه دهات معتبر و آباد دارد‪ .‬نفوس آن [به] بیست هزار رسیده و‬
‫دارالحکمه این بلوک قصبه قصلان بوده و در عهد اماناللهخان بزرگ این قصلان‪ ،‬قلعه و عمارت و حمام و دکاکین و مسجد و‬
‫باغ و بیشه عالی و زیاد داشته‪ .‬هوای اسفندآباد گرمتر از هوای ایلاق است‪ .‬خاک اسفندآباد حاصلخیزتر است‪ .‬از هر قبیل حصول‬
‫صیفی و شتوی در این بلوک به عمل میآید ولی اشجار مثمر و غیر ثمر بلوک کمتر است‪ .‬در یکی از دهات اسفندآباد که به‬
‫اسم باباگورگور موسوم است امامزاده بزرگی که معروف به سید جمالالدین است مدفون و مدفن او بر بالای تپه واقع است‪ .‬اهالی‬
‫و سکنه اسفندآباد در فلاحت و زراعت خیلی بیمبالات هستند‪ .‬خاک این بلوک مستعد هرگونه زراعت است؛ ولی آب کافی‬
‫ندارد‪ .‬بلوک اسفندآباد ازطرف مشرق به خاک همدان و ازطرف مغرب به محل ایلاق و از جانب جنوب به خاک کرمانشاهان و‬

‫از جانب شمال به خاک گروس اتصال دارد (سنندجی‪.)24-22 :1366 ،‬‬