Page 22 - فصل اول-جغرافیای تاریخی/ استان کردستان
P. 22
جغرافیای تاریخی22/
و ناامنی و شکست نیروهای متحد وی و رواج پدیدة اعتیاد در میان سران عشایر و رجال تاریخی و سیاسی کردستان
شد (فرخی ،1390 ،ج.)219 :6 .
در تحفة ناصریه دربارة سقز آمده است« :سقز قصبهای معتبر و از بلوکات هجدهگانه کردستان است .این بلوک در بین
شمال و شمالغرب سنندج و به فاصله بیست و چهار فرسنگ واقع است .دارای یک قصبه و سیصد و هفتاد پارچه دهات
است .رودخانه بزرگی در بیست قدمی معموره سقز رو به شمال در جریان است .این قصبه حالا یکهزار و پانصد خانوار،
چهار حمام و دوازده مسجد دارد و مسجد جامع آنجا را نیز مجیدخان مرحوم ،پسر مرحوم محمدعلیخان حاکم سابق ساخته
است .یک بازار خوب و سه کاروانسرای معتبر دارد و از تجار غریب و بومی در آنجا هستند .یکی از کاروانسراها را تازه
شیخ مصطفی که از خلفای شیخ عثمان و دارای طریقت نقشبندیه و خیلی طرف اعتماد اهالی سقز است ایجاد نموده است.
در اطراف سقز باغات و اشجار زیاد است ولی معموره آنجا باغات و دره و بیشه کافی ندارد .عده نفوس این بلوک قریب به
چهل هزار نفر خواهد بود» (سنندجی.)36 :1366 ،
کتاب تاریخ کرد و کردستان نیز سقز را ازجمله بلوک عمده و معتبر کردستان ،واقع در شمالغربی شهر سنهدژ و در
فاصلة بیستوچهار فرسنگی از آن برشمرده است که یک قصبه و پنج محال و 360پارچه آبادی دارد و اسامی این محلها
را بدین شرح نام برده است :کیرهده ،سرشیو ،کندهلان ،گلتپه و ازنسقل .در این کتاب آمده است« :سقز از شمال به
ساوجبلاغ ،از غرب به بانه و شیلر ،از جنوب به تیلکو و از شرق به خاک افشار محدود است .جمعیت قصبه بیش از پنج هزار
است .رودخانه بزرگی در بیست قدمی قصبه رو به شمال جریان دارد .از کل خان میآید و بهطرف میره ده میرود .سه باب
حمام در سقز دایر است .یکی از آنها حمام حاج صالح است که یکی از اهالی سقز بوده و بانی حمام نیز بوده است .ده باب
مسجد در شهر وجود دارد که یکی از آنها مسجد جامع است .مجیدخان ،حاکم سقز اخیر ًا مسجد جامع را تعمیر نموده است.
اراضی سقز غالب ًا از چشمهها و رودخانهها مشروب میشوند .در این منطقه باغات زیاد و توتونکاری رواج دارد که عمده
آن صادر میشود .انواع حبوبات ،صیفیجات و میوهها در سقز به عمل میآیند .همة القاب رایج در سنهدژ مانند
حجتالاسلام ،شیخالاسلام ،مظهرالاسلام ،شریعتمدار ،امینالاسلام ،صدرالعلما و ...در سقز نیز هست» (مردوخکردستانی:1395 ،
.)266
.16سنندج
شهر سنندج مرکز استان کردستان از شمال به سقز و استان آذربایجانغربی ،از جنوب به کامیاران و استان کرمانشاه ،از شرق
به شهرستانهای قروه و بیجار و از غرب به مریوان محدود است .ارتفاع شهر سنندج از سطح دریا 1373متر و وسعت آن 8242
کیلومترمربع است .فاصلة شهر سنندج از شهر تهران ،514کرمانشاه ،135همدان 180و ارومیه 462کیلومتر است .این شهر در
درة نسبت ًا وسیعی واقع شده و از جهت شمالخاور و شمالباختر ،کوههای کمارتفاع خاکی و ازطرف جنوبباختر کوه خاکی و
