Page 20 - فصل اول-جغرافیای تاریخی/ استان کردستان
P. 20
جغرافیای تاریخی20/
سرسبز و پرآب ،سکونت در روستایی در منطقه آغاز شده که نام روستا موسوم به سو َله نام یکی از زنان خاندان حکومتی مریوان
در قبل از اسلام است (مطلبی.)174 :1390 ،
وجود آثار و بناهای تاریخی در اطراف شهر ،نشان از قدمت این شهرستان دارد .یکی از قدیمیترین محوطههای باستانی
استان کردستان که سابقة سکونت در آن به دورههای روستانشینی اولیه در شش هزار سال قبل بازمیگردد ،در حاشیة شرقی
شهر قرار دارد .براساس مطالعات و گمانهزنیهای باستانشناختی که پژوهشگران و محققان کردستانی انجام دادهاند ،این
محوطه آثاری از دورههای مس و سنگ ،تاریخی و اسلامی را دارا است .همانطور که پیشتر نیز اشاره شد ،در گذشته
تقسیمبندیهای سیاسی دیگری بهجز تقسیمبندیهای امروزی وجود داشته است .بعضی ایالتهای مهم ،امروزه دیگر ایالتی
مستقل نبوده و بهطور مستقیم حوزة سیاسی یکی از شهرستانهای یادشده هستند و یا حتی تعدادی از نواحی و بلوکها،
خارج از حوزة سیاسی امروزی استان کردستان قرار دارند 1.شهرستان سروآباد در قدیم بخشی از ایالت اورامانات بوده است.
.15سقز
سقز در 46درجه و 16دقیقه و 0ثانیه طول جغرافیایی و 36درجه و 14دقیقه و 33ثانیه عرض جغرافیایی و در ارتفاع
1507متری از سطح دریا قرار دارد .سقز در منطقهای مرتفع و کوهستانی واقع شده و شهر از هر طرف توسط کوهها محاصره
شده است .ازجمله مهمترین و مرتفعترین این کوهها میتوان به کوه بنفشه با ارتفاع 2370متر در ده کیلومتری غرب شهر،
کوه صغرلان با 2319متر ارتفاع در نه کیلومتری جنوب شهر و کوه خور آفتاب بزرگ با 2050متر ارتفاع در پنج کیلومتری
شرق شهر سقز اشاره کرد .ازآنجاکه سقز در مسیر جریانهای هوایی و بادهای مدیترانهای قرار گرفته ،آبوهوای آن تحت
تأثیر این جریانات است .تابستانهایش گرم و زمستانهای بسیار سرد و طولانی دارد .سرمای هوا در فصل زمستان به منفی
سی درجة سانتیگراد نیز میرسد (فرخی ،1390 ،ج.)217-216 :6 .
پیش از اینکه ساختمانسازی بهشیوة مدرن در شهر سقز رواج یابد ،داخل شهر پر از چشمههای جوشان آب بود که ازجمله
آنها میتوان به چشمههای یهودیان ،دیمهکاران ،کلانتر ،مسجد حاج اسماعیل و ملقرنی اشاره کرد .در حال حاضر ،بسیاری از
آنها بهدلیل ساختمانسازیهای جدید و نیز خیابانکشی از بین رفته و خشک شدهاند .ازنظر وجود آبهای سطحی نیز سقز
ازجمله نقاط پرآب استان به حساب میآید .در داخل شهر دو رودخانه مهم جاری هستند .یکی از آنها رودخانة سقز نام دارد
که البته در زبان کردی « َچه می َگورَه» نامیده میشود« .چَه م» بهمعنی رود و «گَو َره» نیز بهمعنی بزرگ است .این رود از ارتفاعات
گردنة خان بانه سرچشمه گرفته و در روستای َتموغَه شاخه دیگری به آن اضافه میشود .رودخانة دیگر سقز رودخانة ولیخان
نام دارد .این رود از ارتفاعات آلمهلو و ملقرنی سرچشمه گرفته و قبل از ورود به شهر با احداثبندی بر روی آن ،آب را به
تصفیهخانة شهر منتقل کرده و بدینترتیب ،قسمت اعظم آب آشامیدنی سقز از این رودخانه تأمین میشود (همان.)217-216 ،
.1تعدادی از این ولایات و بلوک در کتاب تاریخ کرد و کردستان ،نوشته آیتالله شیخ محمد مردوخ کردستانی آمدهاند.
