Page 5 - فصل سوم-بناها، آثار و اشیای باستانی و تاریخی/ استان کردستان
P. 5
بناها ،آثار و اشیای باستانی و تاریخی4 /
کمتری دارد ،بقایای دیوار عریض و محکمی از سنگلاشه همراه با ملاط و برجهای نیم استوانهای موجود است .دروازة قلعه در
این سمت قرار دارد که بقایای این حصار یادآور دیوارههای تخت سلیمان است و احتمالاً به دورة ساسانی تعلق دارد.
درپای پشتة سنگی ،حصارهای دیگری از قرون وسطا ،عمود بر بستر رودخانه کشیده شده است .استحکام قلعه و نشانههای
ساختاری بنا ازجمله پی خانههایی که هنوز هم آثاری از آنها بهجا مانده این گمان را تقویت میکند که قدمت قلعة قمچقای به
دورة ساسانیان میرسد .در سطح زمین نیز سفالهایی از دورة اسلامی مربوط به قرن ششم و هفتم هجری قمری بهچشم میخورد
(بابک .)71-64 :1348 ،در خارج از قلعه و در سمت شمالغربی آن بر روی پشتة پستتری ،بقایایی از دیوارهها و تراسبندیها
دیده میشود .این پشته از طریق پلکانی که از سنگ کوه تراشیده شده با اراضی مرتفع شمالی مرتبط است .باوجود آبانباری
که به ارتفاع 1/40متر در کوه ساخته شده ،تونلی با 42پله و راهرویی حفر شده در کوه دارد که به احتمال قوی میتوان قلعة
قمچقای را متعلق به دورههای پیش از میلاد و در دورة مانناها و مادها دانست که در دوره ساسانی و اسلامی از آن استفاده
میشده است (کلایس و دیگران.)238 :1354 ،
.3قلعة گبری گرد مریوان
قلعه گبری گرد مریوان بقایای یک دژ قدیمی است که در درة چَم (رودخانه) زَلاآوان و با فاصله کمی از روستای دریدر
شهر مریوان واقع شده است .این قلعه باوجود مساحت کمی که دارد ،یک قلعة دفاعی بوده است .هرچند در متون تاریخی
کردستان به قلعه گبری گرد اشاره نشده است؛ اما احتمال میرود که به دورههای پیش از اسلام یا اوایل دورة اسلامی تا سده پنجم
و ششم هجری تعلق داشته باشد (ملازاده و محمدی .)168 :1385 ،از این قلعه تنها یکی از برجها و بخشی از باروی شمالی آن که
با لاشهسنگ ساخته شده ،باقی مانده است .همچنین احتمال اینکه این قلعه برای کنترل راههای ارتباطی ساخته شده باشد نیز
وجود دارد (زارعی.)346 :1392 ،
.4چنگیز قلعة بیجار
در بیست کیلومتری شهر بیجار و بر بالای کوهی در جادة بیجار -سنندج ،بقایای قلعهای وجود دارد که به چنگیزقلعه
معروف است .این قلعه که امروزه بقایایی از دیوارها و آبانبارهایش باقی مانده ،در گذشته تأسیسات مهمی داشته است.
ساختمان قلعه از سنگ ساخته شده و ملاط ساروج نیز در آن به کار رفته است .تاریخ دقیق ساخت قلعه مشخص نیست؛ اما
بقایای معماری و سفالهای موجود در بنا ،بیانگر آن است که این قلعه احتمال ًا در دورة ساسانی و یا اوایل دورة اسلامی
ساخته شده است (همان .)172 :1381 ،هرچند شناخت دقیقی از آثار معماری خانهها و بافت زیستگاهی قلعه بهدست نیامده؛
به نظر میرسد این قلعه ،مرکزی برای زندگی و مواجهه با یورش مهاجمان به منطقه بوده است (همان.)347 :1392 ،
