Page 23 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 23
اختلافایران و عثمانی بر سر اراضی صیفی و ملخطاوی در دورۀ قاجار
.5زمینههای بروز اختلاف
مهمترین زمینههای بروز اختلاف ایران و عثمانی بر سر اراضی صیفی و ملخطاوی از
اواخر دهة 1270ق ،بر مبنای اسناد مختلف مرتبط ،عبار تاند از:
5ـ .1آب
یکی از عوامل مهم بروز اختلاف میان ایران و عثمانی بر سر اراضی صیفی و ملخطاوی
مسئلة آب بود؛ چراکه منبع آب شرب و کشاورزی اهالی صیفی و ملخطاوی در خاک ایران و
اهالی زرباطیه و بدره و جصان در خاک عثمانی از رو دهای کنجا نچم و گاوی تأمین میشد.
این رودها از کوههای پشتکوه سرچشمه میگرفت و پس از گذر از اراضی صیفی و ملخطاوی،
به آبادیهای عثمانی وارد میشد .با توجه به تناسب شیب رود و سطح زمین در مسیر رود در
خاک عثمانی ،ایشان تمام آب آن رو دها را در کشاورزی مصرف م یکردند و منافع زیادی از
این آ بها م یبردند (استادوخ :اسناد مکمل ،کارتن ،58سند شمارة .)202هنگامی که اهالی
پشتکوه در اراضی صیفی و ملخطاوی ب هصورت گسترده کشاورزی م یکردند ،آب بیشتری
برداشت م یکردند و همین مسئله موجب میشد آبادیهای عثمانی در پایی ندست با کمبود
آب مواجه شود .از ای نرو ،عثمانیها ،برای تأمین آب آبادیهای خود ،ادعای ارضی بر
صیفی و ملخطاوی را مطرح کردند و با حملات مکرر خود ،مزارع و نهرهای اراضی مذکور
را ویران کردند و آب آن رو دها را به سمت آبادیهای خود سرازیر کردند .در 1309ق،
حسینقلیخان ،والی پشتکوه ،برای اینکه عثمان یها نتوانند ب هراحتی نهرهای کشاورزی رود
کنجا نچم را ویران کنند ،نهری در بخشی از اراضی صیفی و ملخطاوی معروف به میا نرودان
از بالادست رود کنجا نچم احداث کرد و به این واسطه ،این نهر و اراضی به امی رآباد نا مبردار
شد .وی درصدد بود در فصل تابستان ،که آب رود کم میشد ،تمام آب را به سمت این نهر
هدایت کند تا عثمان یها را در تنگنا قرار دهد و تضمینی از آ نها برای در امان ماندن اراضی
صیفی و ملخطاوی ار تعرض بگیرد؛ اما اولیای امور ایران ،با در نظر گرفتن ُحسن همجواری،
با این اقدام مخالفت کردند .یکی از اولیای امور ب هدرستی متذکر میشود« :اگر این آب متعلق
به عثمانی بود و دولت عل ّیه (ایران) زیردست ملکی داشت یا معادل منابع آب و ملک[ ،آ نها]
حقابه از دولت عل ّیه میگرفتند یا مخصوص ًا مخارج گزافی نموده و نمیگذاشتند رعایای دولت
عل ّیه (ایران) منتفع گردند» (استادوخ :اسناد مکمل ،کارتن ،58سند شمارة .)202
21
