Page 25 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 25

‫اختلافایران و عثمانی بر سر اراضی صیفی و ملخطاوی در دورۀ قاجار‬

‫درصدد بودند تا تمام اراضی مسطح نزدیک به آن (صیفی‪ ،‬ملخطاوی‪ ،‬باغسایی و بیات) را به‬
                                  ‫تصرف خود د ‌رآورند (مرندی یکانلو‪.)127 :1395 ،‬‬

                                                       ‫‪5‬ـ‪ .4‬والیان س ‌هگانه‬
‫تقسیم طوایف و اراضی ایالت کوچک پشتکوه میان سه والی از عواملی بود که عثمانی‌ها‬
‫را مصمم کرد تا از فرصت پیش‌آمده برای تصرف بیشتر اراضی پشتکوه استفاده کنند‪ .‬با‬
‫تقسیم پشتکوه میان سه والی‪ ،‬منابع مالی و استعداد جنگی پشتکوه نیز میان این‌ها تقسیم شد‪.‬‬
‫اختلافات ایشان با هم و تنش‌های مالیاتی‌شان با حکومت مرکزی باعث شد توان و تمرکزی‬
‫برای دفاع از مرزهای ایران در برابر تجاوزات مکرر نیروهای عثمانی و اعراب باقی نماند‪.‬‬
‫حس ‌نخان والی از دورة فتحعلی‌شاه قاجار تا سال ‪1255‬ق حاکم پشتکوه بود‪ .‬بعد از وفاتش‪،‬‬
‫حکومت مرکزی والی‌گری پشتکوه را میان سه فرزندش تقسیم کرد (ساکما‪ :1‬سند شمارة‬
‫‪158‬ـ‪164‬ـ‪7396‬ـ‪ .)295‬هرگاه حکومت مرکزی یکی از سه والی را به والی‌گری کل پشتکوه‬
‫منصوب م ‌یکرد‪ ،‬آن والی رعایای دیگر وال ‌یها را تحت فشار قرار م ‌یداد (ساکما‪ :‬سند شمارة‬
‫‪7396‬ـ‪295‬ـ‪158‬ـ‪ .)164‬در این میان‪ ،‬اراضی صیفی و ملخطاوی سهم حیدرخان‪ 2‬بود‪ .‬به‬
‫نظر م ‌یرسد یکی از عوامل مهمی که باعث شد عثمان ‌یها بنای مداخله و ادعای ارضی در این‬
‫مناطق کنند این بود که در سا ‌لهای ‪ 1277‬و ‪1278‬ق‪ ،‬این دو طایفه از ترس عبا ‌سقلی‌خان‪،‬‬
‫والی پشتکوه‪ ،‬پناهندة خاک عثمانی شدند و در میان اعراب عثمانی سکنا گزیدند و به این‬
‫واسطه‪ ،‬عثمانی‌ها املاک آن‌ها را تصرف کردند‪ .‬پس از اینکه حکومت مرکزی عباس‌قلی‌خان‬
‫را ب ‌ه‌سبب ب ‌یکفایتی در پرداخت مالیات و دفاع از مرزهای ایران عزل کرد و پسرعموی‬
‫او‪ ،‬حسین‌قل ‌یخان پسر حیدر‌خان‪ ،‬را به والی‌گری پشتکوه منصوب کرد‪ ،‬این طوایف از وی‬
‫مطمئن شدند و به پشتکوه بازگشتند؛ اما عثمانی‌ها ملک توشمال ملخطاوی را توقیف کردند‬
‫و آب را به روی مزارع صیفی و ملخطاوی بستند و آن اراضی را تصرف کردند (ساکما‪ :‬سند‬

                                                        ‫شمارة ‪152‬ـ‪7396‬ـ‪.)295‬‬

                                                ‫‪ .1‬کوته‌نوشت سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران‬
‫‪ .2‬حیدرخان‪ ،‬فرزند حس ‌نخان والی‪ ،‬از سال ‪1255‬ق تا اوایل دهة ‪1270‬ق بر قسمت شمال صفحة محکی‬

                       ‫حاکم بود‪ .‬کمی بعد‪ ،‬فرزندش حسی ‌نقلی‌خان ابوقداره بر سراسر پشتکوه حاکم شد‪.‬‬

                                    ‫‪23‬‬
   20   21   22   23   24   25   26   27   28   29   30