Page 22 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان ایلام
P. 22
تاریخ،فرهنگوهنراستانایلام
گاوی با سطح اراضی مذکور ،ب هراحتی مساحت وسیعی به زیر کشت آبی م یرفتند؛ ب هویژه
آنکه پس از ویران شدن شهر باغسایی ،تنها در این اراضی امکان کشاورزی آبی گسترده
وجود داشت (مرندی یکانلو.)100 :1395 ،
اراضی صیفی و ملخطاوی از سمت شمال و شمال‌غرب به کوه‌های پشتکوه و تنگة
کنجان‌چم محدود م یشدند .مهم‌ترین راه ارتباطی مناطق کوهستانی و ییلاقی پشتکوه با
اراضی گرمسیری و قشلاق‌نشین دشت محسن آب (دشت مهران) و شهر باغسایی از صیفی
و ملخطاوی می‌گذشت .به عبارت گویاتر ،این اراضی دروازة پشتکوه محسوب م یشدند و
درصورت تصرف توسط عثمانی‌ها ،راه ارتباطی مناطق کوهستانی پشتکوه با مناطق دشتی
و قشلاق‌نشین پشتکوه قطع می‌شد و عثمان یها ،به تبعیت از موقعیت جغرافیایی آن اراضی،
بیش از یک‌س ّوم مساحت پشتکوه را از ایران مجزا و به خاک خود ملحق م یکردند .فردی به
نام نصرالله ،از مسئولان کمیسیون تحدید حدود دولت ایران ،در خصوص اهمیت سوق‌الجیشی
اراضی مذکور می‌نویسد« :صیفی و ملخطاوی به‌منزلة دروازة پشتکوه است و تصرف آنجا در
حکم تسخیر پشتکوه محسوب م یشود» (استادوخ169 :ـ1ـ38ـ1332ق).
مسئلة ادعای عثمان یها تنها به این دو قطعه محدود نبود .درواقع ،با تصرف و الحاق این دو
قطعه ،تمام دشت‌های گرمسیری دهلران 1و مهران در معرض ادعای عثمان یها قرار می‌گرفتند؛
چراکه از دهة 1270ق به بعد ،عثمان یها سیاست نا امن کردن و ایجاد سرزمین سوخته را در
نوار مرزی با ایران در پیش گرفتند .آنان عشایر تابع ایران را به ترک اراضی مرزی وادار
کردند و برای مدتی ،بخشی از اراضی صیفی و ملخطاوی و باغسایی را به اعراب مرزی اجاره
دادند و از این اجار‌هنامه‌ها به‌عنوان ادله‌ای محکم برای طرح ادعای ارضی خود استفاده کردند
(استادوخ :اسناد مکمل ،کارتن ،61سند شمارة .)227
غلا مرضاخان ،والی پشتکوه ،دربارة اهمیت راهبردی مناطق مورد اختلاف ایران و عثمانی،
در مکاتب های به تاریخ 1324ق با وزارت امور خارجه متذکر م یشود« :هرگاه صیفی و ملخطاوی
و باغسایی ،این سه محل از دست سرح دداری ارادتمند خارج شود و در تصرف متصرفین دولت
ابدمدت عثمانی بیفتد ،مثل این است [که] تمام پشتکوه را تصرف نمود‌هاند ،بلکه موافق خریطه2
و قانون حدود از دزفول و شوشتر و ...هم دخالت م یکنند» (استادوخ61 :ـ11ـ15ـ1324ق).
.1دشت‌های دهلران ب هموازات دشت مهران و محن‌آباد در نوار مرزی ایران و عراق واقع شده است.
.2خریطه :نقشه
20
