Page 36 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 36
تاریخ،فرهنگوهنراستانکرمانشاه
.1مقدمه
اهمیت تجارت به‌مثابه یکی از ارکان اصلی فعالیت اقتصاد کامل ًا آشکار است؛ کنش‌های
تجاری در دو حوزه تجارت داخلی و خارجی متأثر از علل و عوامل متعدد و پرشمار درونی و
بین‌المللی است .بررسی اسناد و شواهد تاریخی نشان می‌دهد که ایران همواره شاهراه ارتباطی
میان آسیای‌مرکزی و اروپا بوده و بخش زیادی از مراودات تجاری میان شرق و غرب از معبر
فلات ایران صورت م یگرفته‌است .در ایران دوره قاجار و در پی تحولات جهانی اقتصادی
همچون افزایش نیاز بازارهای جهانی به برخی مواد خام که در ایران و سایر کشورهای توسعه
نیافته تولید می‌شد و همچنین نیاز روزافزون صنایع نوپا و در حال رشد کشورهای غربی به
بازارهای فروش کالاهای تولیدی خود ،ایران را مانند بسیاری دیگر از کشورهای شرقی و
افریقایی ،پیش از پیش در معرض توجه دول غربی قرار داد .از سوی دیگر قرارگیری ایران
در مسیر راه ارتباطی هند ،ایران را کانون توجه کشورهایی نظیر انگلستان قرار داد .در همین
حال همزمان با شروع وابستگی اقتصادی کشور به بازارهای جهانی؛ رشد بازرگانی خارجی در
قرن 19م13 /.ق .و توجه سیاحان و بازرگانان خارجی به بازارهای ایران ،سرمای هداری تجاری
در داخل کشور نیز از سوی تجار وطنی گسترش یافت .در پی این تحولات ،بسیاری از مناطق
از جمله نواحی مرزی ب‌اوجود نبود برنام هریزی‌های منسجم دولتی برای بسط موقعیت تجاری
و بهر‌هبرداری از ظرفیت‌های این نواحی ،صرف ًا با تکیه بر موقعیت جغرافیایی و استراتژیک
خود ،شاهد بارق ههایی هر‌چند کم‌سو از رونق تجاری و اقتصادی بودند؛ ازجمله ایالت کرمانشاه
و جایگاه آن به‌عنوان ایالت مرزی در روابط اقتصادی میان ایران با بازارهای خاورمیانه و
اروپا که به‌واسطه نقش کلیدی عثمانی در روابط بین‌المللی ،بر اهمیت کرمانشاه در دوره قاجار
افزود .کرمانشاه از روزگار باستان و در دورة اسلامی از جمله ایالات مهم محسوب می‌شد،
چنان‌که در دورة اسلام ی جغرافیدانان مسلمان ا زجمله ابن‌حوقل ،مقدسی ،یاقوت‌حموی و
حمدالله مستوفی از این شهر یاد کرده‌اند .به‌طو رکلی مناطق کردنشین غرب ایران در عصر
قاجار شامل حوزة مناطق شمالی به مرکزیت ساوجبلاغ مکری ،مناطق مرکزی به مرکزیت
سنندج و مناطق جنوبی به مرکزیت کرمانشاه بود و کرمانشاه مه مترین و کهن‌ترین شهر
مناطق کردنشین محسوب می‌شد.
اهداف پژوهش :با توجه به مجموعه عوامل اثرگذار بر موقعیت و جایگاه تجاری
کرمانشاه به‌عنوان یکی از ایالات مرزی پراهمیت غرب کشور در این دوره،این نوشتار در
34
