Page 41 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 41
موقعیتتجاریکرمانشاه در دورۀ قاجار ...
انگلستان از طریق بصره ،بغداد و کرمانشاه گردید (عیسوی .)112-109 :1362 ،در سال 1862م.
یکی از شرک تهای انگلیسی با نام برادران لینچ ،سرویس کشتیرانی در دجله ،بین بصره و بغداد
را‌هاندازی کرد که هم از نظر زمانی و هم از نظر قیمت به صرفه بود .کالاها از بغداد به تهران و
از راه قصرشیرین در کرمانشاه به مسافت 520میل در عرض 35روز منتقل م یشد (عیسوی،
.)239 :1362با توجه به اینکه دولت عثمانی در بهبود راه ارزن هالروم ،توفیقی نیافت این مسیر با
رقابت شدیدی روبرو شد؛ از ی کسو ،افتتاح کانال سوئز راه تجارت انگلیس یها را به طرف مسیر
بصره -بغداد -کرمانشاه -تهران تغییر داد و از طرف دیگر راه روسیه از طریق گرجستان مورد
توجه قرار گرفت (همان .)143-142 :خط بغداد -کرمانشاه ،ب هعنوان راه ترانزیتی خلی جفارس به
غرب ایران و از طریق دجله و فرات مطرح بود .در این راه کشت یهای کمپانی هند و انگلیس
از بمبئی و شرک تهای ایرانی -هندی حم ل ونقل تجاری را در دست داشتند و بار را از بمبئی
به بندر بصره انتقال م یدادند .کرزن در اواخر قرن نوزدهم به دو کشتی انگلیسی و چهار کشتی
عثمانی اشاره م یکند که در این خط مشغول بودند و بع د از وصول اجناس در بغداد و انجام
تشریفات گمرکی کالا را از طریق خانقین به ایران م یرساندند؛ این مسیر از کرمانشاه ،همدان
و تهران م یگذشت .بنابراین کاروا نهای تجاری مسافت 500میل را در بیست و هشت روز
طی م یکردند .وی در ادامه از کرمانشاه و همدان ب هعنوان دو حاک منشین منطق های پرجمعیت و
مرکز توزیع اجنا س تجاری در گستر‌های پهناور یاد م یکند (کرزن ،1387 ،ج.)686-685 : 2
در این مقطع روسیه نیز از طریق شمال و شمال‌شرقی با ساختن راه شوسه قزوین -همدان
سعی در گسترش نفوذ بازرگانی خود در این منطقه داشت .در گزارش گروته فاصله کرمانشاه
تا بغداد حدود 370کیلومتر ،تا تبریز 480کیلومتر ،همدان 160کیلومتر و تهران 360کیلومتر
ذکر شده است (همان .)83 :در واقع اهمیت کرمانشاه در کنار راهی تاریخی که از دشت
بین‌النهرین شروعشده و با گذشتن از جلگه مرتفع ایران به قلب آسیا م یپیوندد ،آشکار است
(بلوشر)82 :1363 ،
از سوی دیگر رونق تجارت خارجی در قرن 19و شرایط بین‌المللی ،کرمانشاه را به یکی
از گره‌های تجاری میان ایران و عثمانی تبدیل کرد .دولت عثمانی نفوذ در این شهر را چه از
طریق حضور در گمرک کرمانشاه و چه با به ره‌گیری از راه عتبات که در ادامه به آن اشاره
خواهد شد ،اعمال کرد.
39
