Page 45 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 45
موقعیتتجاریکرمانشاه در دورۀ قاجار ...
و خانه‌های خصوصی جای خالی یافت نمی‌شد .همچنین گذر سالیانه ده‌ها هزار جنازه از
کرمانشاه که برای دفن به عتبات برده می‌شد ( ۳۵تا ۵۰هزار زائر) این شهر را همواره در
معرض رفتوآمد مسافران و زائران قرار م یداد (گروته .)98 :1369 ،کنت دوششوار تعداد
زائرانی را که از کرمانشاه عبور م یکردند ۱۰۰هزار (روششوار )177 :1378 ،و اوبن ۶۰هزار
نفر (اوبن )340 :1362 ،ذکر م یکنند .در‌واقع تمام زائران ایرانی ،غیر از اهالی جنوب که از
طریق خلی جفارس به زیارت م یرفتند؛ از این مسیر عبور م یکردند .نخستین کنسولگری درجه
اول کرمانشاه توسط عثمانی‌ها و برای عبور مسافران و صدور گذرنامه زائران تأسیس شد.
عوارض خروج جنازه مدتی جزو عایدات حاکم کرمانشاه بود و در حدود سال 1906م .این
عوارض به مبلغ پنج قران برای هر جنازه افزایش یافت که صرف بیمارستان مخصوص زائران
می‌شد (اوبن .)341- 340 :1362 ،راه زیارتی کرمانشاه -عتبات سود سرشاری عاید تجار
کرمانشاه م یکرد (دوسرسی .)228-226 :1363 ،بنابراین وجود این راه مهم و پر رفتوآمد
در مسیر کرمانشاه ،عبور تعداد قابل توجهی از اتباع داخلی را میسر ساخت و این امر به رونق
تجارت در منطقه کمک م یکرد .همچنین مسافرت تعدادی از دولتمردان دوره قاجار و حتی
شخص ناصرالدین شاه به عتبات ،کرمانشاه را بیش از بسیاری از مناطق دیگر در معرض توجه
قرار داد .شاه اقدامات عمرانی زیادی در عتبات‌عالیات انجام داد که معمول ًا لوازم و ادوات
آن از طریق مسیر کرمانشاهان به داخل مرزهای عثمانی حمل می‌شد .همچنین انتقال جسد
انیس‌الدوله ،همسر ناصرالدین شاه به عتبات‌عالیات جهت تدفین از این راه صورت‌گرفت و
حضور پادشاه قاجار ،به افزایش ورود زوار در این ایالت منجر شد (احسان‌خواه و همکاران،
.) 14-11 :1398
.3جریان مبادله کالا از طریق کرمانشاه
در پی رونق و رواج دا دو‌ستد داخلی و خارجی ،کرمانشاه به محل مبادلة کالاهای تولیدی
داخلی و همچنین واردات و صادرات اجناس خارجی مبدل شد .این شهر همواره خود محل
تولیدات کشاورزی و دامی بود و مال‌التجاره از اینجا به نقاط مختلف جاب هجا می‌شد .حمدالله
مستوفی در قرن هشتم از وجود انواع میوه‌های سردسیری و گرمسیری و حیا توحش در این
ناحیه م ینویسد (مستوفی.)164 :1378 ،
فراوانی محصولات برای ناظران داخلی و خارجی در گذر از این ناحیه چشمگیر و موجب
43
