Page 46 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 46
تاریخ،فرهنگوهنراستانکرمانشاه
حیرت بوده است :از جمله اشاره به وجود انواع محصولات و امنیت در شهر (ادیب‌الملک،
58 :1364؛ گروته .)94 :1369 ،دسترسی و ارزانی قیمت ارزاق و خوراکی (ویلز1368: ،
)154و (ناصرالدین شاه قاجار .)59 :1372 ،همچنین شرایط جوی مناسب و حاصلخیزی خاک
در تسهیل رشد و نمو محصولات کشاورزی از عوامل رشد و توسعة شهر بود .رودخانة دائمی
آبشوران نیز منجر به زراعت در شهر و خودكفایی در تولید میوه وسبزی می‌شد (زارعی و
حیدری باباکمال.)105:1396 ،
کتیرا در نواحی کوهستانی از کرمان تا کرمانشاه فراوان بود و صادر می‌شد (کرزن،1387 ،
ج .)597: 2این محصول به‌عنوان یکی از محصولات اصلی کرمانشاه ،در مقطعی توسط حاج
حسن وکیل‌الدوله تولید و بهترین آن به لندن و نوع نامرغوب آن به روسیه صادر می‌شد
(فشاهی .)28 :1360،همچنین تجار کرمانشاه نقش مؤثری در صادرات ابریشم گیلان به بغداد
داشتند (عیسوی .)۲۶۴ :1362 ،ایالت کرمانشاه به گیلان ،صمغ ،عطر (برای روسیه) ،روغن
و چای صادر و از آنجا برنج ،نفت ،سماور ،ظروف شیشه‌ای و سیگار روسی وارد می‌کرد
(رابینو .)86 :1374 ،کرمانشاه همواره در رده تولیدکنندگان محصولاتی چون صمغیات بود
(کیهان.)23 :1311 ،
این منطقه همچنین در زمینه تولید و صدور دو محصول فرش و تریاک مشهور بود ،ب هطوری
که کرمانشاه را محل عمده کاشت تریاک م یدانستند (کرزن ،1387 ،ج )596 :2و صادرات تریاک
بیشترین سود را عاید تجار کرمانشاه م یکرد .همچنین صدور بخشی از تنباکوی ایران به بغداد
از طریق این شهر صورت م یگرفت (عیسوی .)381 :1362 ،کشت تریاک در کرمانشاه از سال
۱۲۸۸ق1871/.م .آغاز شد و تا سال ۱۳۲۴ق1906/.م .با توجه به تجارت پرسود آن ،صادرات
این محصول به ۳۰۰۲۶کیلوگرم رسید (سیف .)۲۱۹ :1373 ،در زمان ناصرالدین شاه مقادیر
زیادی از مازاد محصول خشخاش کشاورزان کرمانشاهی و اصفهانی به هندوستان صادر م یشد
(ناصرالدین شاه قاجار .)92 :1389 ،به غیر از فرش و تریاک ،محصولات دیگری همچون
دان ههای فیروزه از طریق مرز کرمانشاه به بغداد فرستاده م یشد و اعراب قیمت خوبی برای آن
م یپرداختند ب هطوری که یکی از کالاهای پر فروش آن منطقه بود (پولاک.)387 :1368 ،
همچنین کرمانشاه از مراکز اصلی فروش فرش‌های ابریشمی بود که به بغداد و مخصوص ًا
به مصر فرستاده می‌شد ،فروش فرش در این مقطع از حیث وزن کم شده اما از لحاظ ارزش
سیر صعودی داشت (دالمانی .)137 :1335 ،کرمانشاه مستقیم یا به‌واسطه همدان کارهای
44
