Page 42 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 42
تاریخ،فرهنگوهنراستانکرمانشاه
.3-2استقرار تأسیسات گمرکی و حضور تجار
با توجه به گسترش تجارت ایران در اوایل قرن نوزدهم ،گمرکات مرزی به یکی از منابع
اصلی درآمد کشور بدل شد و همة مسیرهای تجاری منتهی به نقاط مرزی ،رونق یافت.
کرمانشاه از ی کسو به مرکز اصلی مبادلات بازرگانی با دول اروپایی و عثمانی و از سوی
دیگر به کانون تمرکز اقتصادی در داخل کشور بدل شد (احسا نخواه و همکاران.)6 :1398 ،
گمرک کرمانشاه در اوخر سلطنت محمدشاه و گمرک قصرشیرین در سال 1909م1327/.ق.
توسط شی خالملک از بازرگانانی که از عثمانی کالا وارد م یکردند؛ تأسیس شد (سلطانی، 1378،
ج .)549 :1رونق اقتصادی کرمانشاه در دوران قاجار ،گمرک این منطقه را به یکی از مه مترین
گمر کهای ایران تبدیل کرد و کرمانشاه یکی از چهار منطقة اصلی (مانند تبریز ،شیراز و
رشت) از ده منطقة گمرک ی‌ایران ،محسوب م یشد (روششوار .)175-174 :1378 ،در سال
1861م1278/.ق .عوارض راهداری که از جمله عوارض داخلی اخذ شده از تجار ایرانی بود
در ده شهر از جمله کرمانشاه دریافت م یشد و عوارض گمرکی (فقط بر صادرات) در کرمانشاه
معمول بود .این عوارض ازجمله مالیا تهایی بود که تجار کرمانشاهی موظف به پرداخ تآن
بودند .ه رگاه کاروان به شهری م یرسید حتی اگر آن شهر مقصد پایانی کاروان نبود اما تجار
ایرانی ناگزیر به پرداخت عوارض شهر بودند و شهر برای خدمات خاصی که انجام م یداد،
عوارض دروازه را برای صادرات و واردات م یگرفت .د ر این شهر عوارضی به نام هوایی از
صادرات و واردات گرفته م یشد .ب هطوری که در سال 1902م1320/.ق .فرماندار شهر این
عوارض را به میزان هر 12بار یک قران دریافت م یکرد (فلور ،1366 ،ج .)205-202 :1در
کرمانشاه در سال 1898م1316 /.ق .گمرکات به مبلغ 670000قران ،مقاطعه داده م یشد .در
مارس 1899م1317/.ق .که بلژیک یها گمرکات آنجا را در اختیار گرفتند ،پس از یک سال،
درآمد گمرکات تا 900000قران افزایش یافت (همان .)224 :با ورود نوز و سایر مستشاران
بلژیکی به ایران ،اجاره گمرک در دو ایالت آذربایجان و کرمانشاه فسخ شد و در نتیجة اجرای
این طرح ،گمرک کرمانشاه ب هتدریج در مسیر رونق قرار گرفت .اگرچه که این وضعیت همیشه
پایدار نبود ،چنانکه سالارالدوله در نبردهایش برای کسب قدرت به تاراج گمرک کرمانشاه
پرداخت (ثواقب و همکاران .)25 :1398 ،در سایة این رونق تجاری ،ارزش كالاهای صادراتی
و وارداتی كرمانشاه افزایش یافت و سبب مهاجرت بازرگانان تبریزی ،اصفهانی و تجار كلدانی
از سنندج و بازرگانان یهودی از بغداد به كرمانشاه گردید (گروته.)99 :1369 ،
40
