Page 37 - تاریخ، فرهنگ و هنر استان کرمانشاه
P. 37
موقعیتتجاریکرمانشاه در دورۀ قاجار ...
صدد است تا از خلال این پژوهش تاریخی به بازشناسی و توصیف این عوامل بپردازد.
پرس ش پژوهش :سؤال اصلی نوشتار پیش‌رو ،شناسایی عوامل اصلی مؤثر بر موقعیت
ویژة تجاری و بازرگانی کرمانشاه خواهد بود و براین اساس این موارد با تکیه بر منابع تاریخی
بررسی خواهد شد.
روش پژوهش :این پژوهش با تکیه بر بررسی فرآیند موضوع در متن تاریخی زمان
مورد نظر ،از رو ش جم عآوری داد‌هها به‌شکل کتابخانه‌ای بهره برده است.
پیشین ه پژوهش :در میان آثار و پژوهش‌های‌تألیفی موجود درباره موقعیت و اهمیت
کرمانشاه در دوره قاجار ،افزو نبر پژوه شهایی که ب هطو رکلی و وقای عنگارانه وضعیت
تاریخی ،جغرافیایی و فرهنگی کرمانشاه را در این مقطع بررسی کرده‌اند؛ مانند :تاریخ
کرمانشاه در عصر قاجار (بیگلری )1374 ،و جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان
(سلطانی :1374 ،ج 3و )4و مآخذی چون تاریخ اقتصادی ایران (عیسوی )1362 ،که با توجه
به کمبود‌آثار مستند در زمینه تاریخ اقتصادی ،ضمن پرداختن به بحث کلی تجارت در دورة
قاجار ،به موقعیت تجاری و بازرگانی شهرهای ایران از جمله کرمانشاه نیز توجه دارد .افزون‌بر
این ،مقالة «فرصت‌ها و چالش‌های تجار کرمانشاه در عصر قاجار» (کلهر و تاج‌عینی)1391 ،
ضمن بررسی موقعیت تجار کرمانشاه به ظرفیت‌های اقتصادی کرمانشاه نیز توجه دارد.
مقاله‌های«اهمیت ارتباطی -تجاری راه عتبات عالیات در رونق شهر کرمانشاه در دورة قاجار با
تکیه بر شواهد تاریخی و باستان‌شناسی موجود» (زارعی و باباکمال )1395 ،و «ارزیابی عوامل
اقتصادی ،سیاسی و مذهبی در توسعه ساختار شهر کرمانشاه در دورة قاجار با تکیه بر شواهد
تاریخی و باستا نشناسی موجود» (زارعی و باباکمال )1396 ،ب هبررس ی مجموعه‌ای از عوامل
مؤثر در توسعه شهری کرمانشاه ب هطور عام و نقش راه عتبات ب هطور خاص در این دوره
م یپردازند که در کنار مؤلفه‌های سیاسی و اجتماعی به عوامل اقتصادی نیز نگاه ویژه دارد.
مقالة «تأثیرات جنگ جهانی اول بر وضعیت گمرک کرمانشاه» (ثواقب و همکاران)1398 ،
نیز با اشار‌های اجمالی به وضعیت گمرك كرمانشاه در برهه‌ای از دوره قاجار و با رویکردی
اسنادی ،برخی داده‌های اقتصادی مورد نیاز برای پژوهش‌هایی با بن‌مایه اقتصادی را فراهم
می‌کند .همچنین مقاله «تأثیر روابط خارجی بر تحولات اقتصادی کرمانشاهان در دورة قاجار»
(احسان‌خواه و همکاران )1398 ،در پی بررسی تحولات اقتصادی این ایالت در پیوند با روابط
خارجی تا ابتدای دوره مشروطه اس تکه البته در موارد متعدد ب ه عوامل داخلی نیز اشاره دارد.
35
