Page 24 - فصل سوم-بناها، آثار و اشیای باستانی و تاریخی/ استان کردستان
P. 24
/23استان کردستان
دارد که یکی از آنها داشتن برج دیدهبانی در ضلع جنوبی بنا است .بخش دیگر بنا مربوط به اوایل دورة پهلوی دوم است و
بهصورت ساختمانی سه طبقه در داخل حیاط اصلی و در کنار قنات ساخته شده است .معمار این عمارت ،استاد سید ابراهیم
مختارپرویان بوده است.
برای ورود به داخل ساختمان باید از سردر ،هشتی ،حیاط بیرونی و سپس حیاط اندرونی که بهلحاظ عوارض توپوگرافی زمین،
سکوسازی شده عبور کرد .این مجموعه شامل پنجدریها ،سهدریها ،انبار ،زیرزمین ،هشتی ،بهارخواب ،راهروها و هفتدری
است .ساختمان سردر صارم نظام ،ترکیبی از معماری درونگرا و برونگرا است .درونگرا بهعلت داشتن حیاط مرکزی و بازشدن
بازشوهای عمارت سردر به حیاط مرکزی بهصورت هفتدری و برونگرا بهدلیل داشتن ایوان ستوندار و قرارگیری بر روی سردر
و دید به بیرون ساختمان.
این بنا در حدود 120سال پیش ساخته شده است و بانی آن صارم نظام کردستانی از سرداران نظامی کردستان بوده است که
بعد از صارم نظام ،به شیخ محمدباقر غیاثی از عارفان شهر سنندج واگذار شد .هماکنون فرزندان و وارثان او در ساختمان زندگی
میکنند (همان.)144 ،
.10عمارت ملکالتجار
این عمارت در خیابان امام خمینی شهر سنندج قرار دارد .این بنای ارزشمند در دوران قاجار و در نزدیکی دارالایاله
کردستان ساخته شده است .عمارت ،حیاطی مرکزی دارد که فضاهای آن در پیرامون حیاط مرکزی و در ضلعهای شمالی،
شرقی و غربی شکل گرفتهاند .در ضلع شمالی بنا ،ایوانی باشکوه با ستونهای آجری قرار گرفته که در دو طرف آن فضاهای
مختلف در دو طبقه ساخته شده است .ویژگی شاخص معماری این بنا ،وجود ایوان ستوندار است که یادآور شکوه و عظمت
معماری ایرانی است .ایوان بنا با عمارت آصف مقایسه می شود .حدفاصل فضاهای سهدری و پنجدری ،راهروهایی تعبیه
شده که آن را از سایر بخشها متمایز میکند .گویا فضاهای عمارت ملکالتجار در چهار جبهة حیاط قرار داشتهاند که فضای
جبهة جنوبی با ترکیب یک پنجدری ،دو راهرو و دو اتاق گوشوار روی آنها قرار گرفته است .سردر ورودی این بنا همانند
سردر دیگر بناهای قدیمی سنندج بهشکل نیمهشتی است که در اثر گذشت زمان از بین رفته و تنها یکی از خواجهنشینهای
آن باقی مانده است.
بهطورکلی ،بنای یادشده تزئینات ویژهای دارد؛ برای مثال در تزئین سنگهای بهکاررفته در ازارة بنا از طرحهای ترنج و
نقشهای حیوانی استفاده شده است .عظمتگرایی معماری ایرانی در این بنا با ایجاد یک ایوان ستوندار رو به جنوب مشاهده
میشود .ستونهای ایوان روکش آجری زیبایی دارند که در نوع خود کمنظیر است .از دیگر ویژگیهای بنا ،ایجاد فضای زیرزمین
است که سقف آن با طاق و تویزه مسقف شده است (همان.)156 ،
این ساختمان پس از تأسیس بلدیه در شهر سنندج در سال 1305بهعنوان محل ادارة بلدیه (شهرداری) در نظر گرفته شد
(ایازی.)713 :1371 ،
