Page 21 - فصل سوم-بناها، آثار و اشیای باستانی و تاریخی/ استان کردستان
P. 21
بناها ،آثار و اشیای باستانی و تاریخی20 /
بهعنوان کتابخانه و دانشسرا زیرنظر ادارة فرهنگ فعالیت داشت .در سال 1351این بنا به وزارت فرهنگ و هنر سپرده شد
تا اینکه در سال 1354با تمهیداتی بهعنوان موزة باستانشناسی سنندج تغییر کاربری داد که تا به امروز نیز این کارکرد ادامه
داشته است .بخش اندرونی که وارث آن سالارفاتح بود تا قبل از انتقال ادارة کل میراث فرهنگی استان کردستان به ساختمان
خیابان پاسداران به این اداره اختصاص داشت .حیاط تشریفات عمارت سالارسعید ،ورودی جداگانهای دارد که این ورودی
در دورة پهلوی دوم به مجموعه الحاق شده است .ساختمان اصلی عمارت سالارسعید دو بخش دارد؛ زیرزمینی که قسمتی
از آن بهصورت حوضخانه است و بخش دیگر تالار تشریفات یا سالن برگزاری اجتماعات که روی حوضخانه قرار گرفته
است .زیباترین قسمت این تالار ،ارسی بزرگ هفتلنگ است که در نوع خود بینظیر است .با استناد به روایتهای شفاهی،
این بنا اثر استاد حبیبالله نسا از ارسیسازان معروف سنندجی است که ساخت آن بیش از سه سال طول کشید .این ارسی از
حدود 42هزار قطعه چوب و شیشه ساخته شده است و در نوع خود ازجمله بزرگترین و پرکارترین ارسیهای کشور است.
از دیگر تزئینات جالب این بنا ،ترکیب گچبری و آینهکاری در اتاق شاهنشین آن است .از دیگر قسمتهای زیبای این
عمارت ،سقف کلاهفرنگی آن است که متأسفانه در اوایل دورة پهلوی و همزمان با تملک عبدالحمیدخان سنندجی
(سالارسعید) تخریب و بهصورت مسطح و درنهایت به شیروانی تبدیل شده (همان.)82-78 :1393 ،
.5عمارت وکیل
عمارت وکیل ازجمله باشکوهترین عمارتهای شخصی سنندج است .این عمارت در ابتدای خیابان کشاورز (وکیل
سابق) و در محلة قدیمی قطارچیان قرار دارد .این عمارت ،ملک موروثی و شخصی خانوادة وکیل است .وی از
صاحبمنصبان حکومتی شهر بود و اعتبار و شهرتی خاص داشت .حاج محمدرشیدبیگ وکیل ،قسمت اصلی مجموعه را
در اواخر دورة زندیه بنا کرد و سایر قسمتها نیز بهمرور زمان به مجموعه اضافه شد .در سال 1310ه.ق به همت اماناللهخان
وکیلالملک وارث در این عمارت در حال تخریب تعمیرات کلی صورت گرفت که تا به امروز نیز به همین وضعیت باقی
است .این عمارت شامل سه مجموعة بزرگ در سه حیاط است که دو بخش آن حیاط مرکزی و فضاهای پیرامون دارد و
بخش سوم نیز یک تالار بزرگ سرپوشیده همراه با فضاهای پیرامون آن است .چنانکه پیشتر نیز اشاره شد ،مجموعه سه
عمارت مجزا و درعینحال مرتبط به هم دارد که هرکدام به یکی از پسران وکیل و با نامهای عمارت وکیلالممالک ،عمارت
وکیلالملک و عمارت وکیلالسلطان اختصاص داشته است .عمارت وکیلالممالک یک حیاط مرکزی با اتاقهای پیرامون
در دو طبقه دارد .این عمارت قدیمیترین بخش مجموعه است که تغییرات کمتری دارد .گفتنی است که یکی از زیباترین
ارسیهای سنندج که ساختة استاد عبدالله نجارباشی است در داخل تالار تشریفات این عمارت نصب شده است .کلاه فرنگی
باشکوه تالار تشریفات عمارت وکیلالممالک در سال 1366بهدلیل آتشسوزی تخریب شد و مجموعه عمارت
وکیلالممالک ،کامل بازسازی شد .تفاوت این عمارت با دو عمارت دیگر در این است که این عمارت حیاطی ندارد و از
سالن مرکزی سرپوشیده آن بهجای حیاط عمارت استفاده میشود .عمارت سوم به نام عمارت وکیلالسلطان اکنون در جنب
