Page 18 - فصل سوم-بناها، آثار و اشیای باستانی و تاریخی/ استان کردستان
P. 18
/17استان کردستان
بهرة سوم :اماکن ،بناها و بافتهای تاریخی
اماکن و بناها
با اینکه ساختار شهری سنندج به دوران صفوی بازمیگردد؛ اما خانهها و اماکن تاریخی شهر بهطورکلی مربوط به دورة قاجار
و گروهی نیز مربوط به دورة انتقال معماری از دورة قاجار به دورة پهلوی اول است .خانهها و اماکن تاریخی باقیمانده در
بافتهای قدیمی شهر سنندج ،عموم ًا ازنظر ساختار و سبک معماری تحت تأثیر سبک خانهسازی مناطق مرکزی ایران است.
اماکن براساس اصول معماری درونگرا ساخته شدهاند؛ درحالیکه خانههای قدیمی منطقة کردستان در بافتهای روستایی و
شهری پیش از دورة صفوی تابع معماری منطقه و برونگرا هستند .شاهد این مدعا ،خانههایی است که در بافت روستایی اورامان،
پالنگانَ ،د َرکی و ِنگل برجای مانده است .اماکن و خانههای اشارهشده در این بهره ،عموم ًا به طبقات اعیان و بازاری تعلق داشته
و شامل ویژگیهای معماری کلی نظیر حیاط اصلی ،اندرونی ،مطبخ ،سهدری ،پنجدری ،طنبی ،شکمدریده ،گوشواره ،حمام ،هشتی
و سردر هستند.
.1عمارت خسروآباد
عمارت و چهارباغ خسروآباد در ضلع شرقی بلوار خسروآباد (بلوار شبلی) شهر سنندج و بهعبارتی در فاصلة خیابانهای
کشاورز و بلوار خسروآباد واقع شده است .عمارت در مجاورت گورستان قدیمی شهر سنندج به نام تپه شرفالملک یا شیخ
محمدباقر غیاثی قرار دارد (مظهری .)21-20 :1381 ،عمارت خسروآباد در زمان احداث در فاصلة یکصد قدمی شهر قرار
داشته ،ولی اکنون جزوی از شهر سنندج به حساب میآید .عمارت خسروآباد ،محلی ییلاقی بود که والیان اردلان و بهویژه
اماناللهخان از آن استفاده میکردند (وقایعنگار کردستانی .)32 :1381 ،بهدلیل آبوهوای دلپذیر این منطقه ،حکام اردلان از
دیرباز توجه ویژهای به آن داشتند تا اینکه در دورة قاجار و همزمان با حکومت فتحعلی شاه ،چهارباغ و عمارت خسروآباد
در محل کنونی بنیاد شد.
عمارت ،مجموعة بزرگی است که براساس یک برنامة زمانی ازپیش طراحیشده ،ساخته شده است .این عمارت شامل
ساختمان سردر ،قصر اندرونی ،حیاط مطبخ ،حمام ،اسطبل ،اندرونی شمالغربی ،فضاهای ضلع جنوبی ساختمان ،سردر و فضاهای
ضلع جنوبی قصر در پیرامون یک حوض مرکزی است .در مرکز حیاط ،حوض بزرگ چلیپایی شکل قرار دارد .مهمترین قسمت
عمارت خسروآباد ،قصر آن است .بنایی باشکوه که ویژگیهای معماری منحصربهفردی دارد و در سه طبقه طراحی و ساخته
شده است.
ساختمان عمارت خسروآباد یک بنای باشکوه آجری است و همین مسئله موجب شده است که تزئینات غالب آن ،تزئینات
آجری باشد .از دیگر تزئینات این عمارت ،ارسیسازی و تزئینات چوبی است .طرح ارسیهای آن ،اسلیمی و قوارهبری است.
