Page 19 - فصل سوم-بناها، آثار و اشیای باستانی و تاریخی/ استان کردستان
P. 19
بناها ،آثار و اشیای باستانی و تاریخی18 /
درها بهصورت قاببندی و با طرحهای زیبا ساخته شده است .گچبری و کاربندی از دیگر تزئینات بارز این ساختمان است.
تزئینات گچبری داخل قصر با کارهای فوقالعاده از طرحهای گل و بوته و اسلیمی دورة قاجار است .طرحهای مشبک گچبری
با نقشهای مشابه در سقف گنبد قصر کار شده است .آب مورد نیاز عمارت خسروآباد ،از قناتی به همین نام تأمین میشده است
(زارعی.)60-53 :1393 ،
.2عمارت آصف
عمارت آصف در ضلع شمالی خیابان امام خمینی شهر سنندج واقع شده است .این بنا در بافت قدیمی شهر و
محلة سرتوپوله و در مجاورت بناهایی همچون بقایای سنَه دژ ،عمارت ملالطفالله شیخالاسلام و عمارت مشیردیوان
قرار دارد .عمارت آصف به شماره 1822در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و هماکنون با عنوان خانة کرد (موزة
مردمشناسی) تحت تملک میراث فرهنگی استان کردستان است.
بانی اولیه این عمارت بهطور دقیق مشخص نیست؛ اما برخی روایتهای شفاهی ،بانی آن را از خاندان امجد در دورة صفوی
میدانند .بعدها میرزا رضای وزیر ،پدر علینقی لشکرنویس معروف به آصف اعظم آن را به تملک خود درآورد و تغییراتی
اساسی در کل مجموعه ایجاد کرد .این عمارت در میان اهالی سنندج به عمارت آصف یا آصف وزیری مشهور و شناخته شده
است .همچنین دلیل نامگذاری خانه کرد بر روی آن ،تعلق این عمارت به مجموعة بزرگ خانة کردی است که افزونبر عمارت
آصف ،شامل عمارت مشیردیوان ،خانه امیرارسلان آصفی ،بقایای زمین و خانه سادات (معروف به زندان) نیز میشود .براساس
شواهد و مدارک معماری ،ساخت عمارت آصف در سه دوره شکل گرفته است .در دورة اول ،همزمان با اواخر عصر صفوی،
بخش شمالی عمارت ،یعنی تالار اصلی و فضاهای پیرامون آن ساخته شدند .در دورة دوم ،یعنی نیمة اول دورة قاجار ،فضاهای
ضلع غربی و شرقی حیاط ،حمام و منزل علیخان سرهنگ به عمارت الحاق شد .در دورة سوم و حوالی سالهای ،1316-1313
فضاهای اندرونی و سردر ورودی کنونی ساخته شد.
این مجموعة بزرگ در حدود چهار هزار مترمربع مساحت دارد و در زمرة عمارتهای اعیانی شهر سنندج محسوب میشود.
عمارت ،چهار حیاط به نامهای حیاط اصلی بیرونی ،حیاط مطبخ ،حیاط اندرونی و حیاط مستخدمین دارد .مهمترین قسمت
عمارت ،حیاط اصلی آن است که نقشة مستطیلشکل و تک ایوانی دارد که یادآور معماری سبک اصفهانی است .در داخل
حیاط ،آبنمای بزرگی در مقابل تالار اصلی قرار گرفته و در کنار آن باغچة بزرگی که به چهار بخش تقسیم شده ،ایجاد شده
است .در ضلع شمالی این حیاط ،تالار اصلی با ایوان ستوندار چوبی و سرستونهای مقرنسکاری شده قرار دارد .در دو سوی
فضای تالار دو راهرو با سردرهای تودرتوی دو اشکوبه ایجاد شده است .تالار تشریفات بنا نیز ایوان ستوندار با ارسی پرکار
دارد و ازجمله بخشهای زینتی بنا محسوب میشود .تالار اصلی به فرم چهارطاقی است و گنبدی آن را مسقف کرده است .با
دقت در تصاویر قدیمی میتوان دریافت که این ایوان پیشتر بهصورت کلاهفرنگی بوده است .وضعیت تالار اصلی نشانگر
معماری دورة صفوی است .در سال 1381و در هنگام مرمت این قسمت از عمارت ،دو قطعه مشبک گرهچینی در تالار اصلی
