Page 25 - فصل سوم-بناها، آثار و اشیای باستانی و تاریخی/ استان کردستان
P. 25
بناها ،آثار و اشیای باستانی و تاریخی24 /
.11خانة مجیدخان کمانگر
این بنا در چهارراه شهدا ،بنبست شیخالاسلام واقع شده و همچنین در مجاورت بناهای باارزش و ثبتشدهای ازجمله
سردر منحصربهفرد عمارت اشرف نظام قرار دارد .زمان دقیق ساخت بنا مشخص نیست؛ اما شواهد و عناصر معماری بنا
نشانگر آن است که تاریخ ساخت آن به اوایل دورة قاجار بازمیگردد .نام عمارت از مالک بنا مجیدخان کمانگر که فرمانده
شهربانی سنندج بود ،گرفته شده است .به نظر میرسد که عمارت مربوط به پدر مجیدخان کمانگر و اشرف نظام بوده؛ زیرا
راه و مدخلی نیز به خانه اشرف نظام داشته است .بنا در حال حاضر متعلق به شخصی به نام عطایی است.
بنا حیاط وسیعی به مساحت 525مترمربع دارد .ایوان مرتفع مرکزی با دو ستون چوبی ،نمای اصلی بنا را تشکیل داده
است .مدخل ورودی به قسمت اعیانی بنا دو راهرو به اطراف ایوان دارد که چگونگی دسترسی به شاهنشین و اتاقهای
سهدری گویای منطق ،فلسفة ایرانی و نوع تأثیر از اقلیم و فرهنگ منطقه است.
سقف شاهنشین ،سلیقه و هنر استادکاران سنندجی را در معرق چوبی نشان میدهد .بهطوریکه توصیف تزئینات زیبای
چوبی و قاببندی حجمی آن ،نیاز به بررسی و مطالعات مجزا و دقیق دارد .این نوع قاببندی سقف در عمارت رحیمزاده
نیز استفاده شده و احتمالاً هر دو سقف کار یک استادکار بوده است .بخشهای سردر و مدخل ورودی فضاهای شرقی بنا
تخریب شده است؛ اما به نظر میرسد که در ساختار کلی ،حیاطی مرکزی با معماری بومی منطقه دارد .بنای فوق در طول
زمان تخریب شده است .در کنار این عمارت ،سردر عمارت اشرف نظام که مربوط به اواخر دورة قاجار و اوایل دورة پهلوی
است هنوز پابرجاست (زارعی.)182 :1393 ،
.12خانة مجتهدی
این بنای دورة قاجار در شهر سنندج و در ضلع شمالی بلوار کردستان ،نرسیده به پل هوایی مردوخ واقع شده است .بهعبارتی
در ضلع جنوبغربی موزة سنندج ،مقابل خانة امینالاسلام و جنب خانة سیامکخان اردلان قرار دارد .این بنا پیش از احداث بلوار
کردستان در مجاورت رودخانة درهبیان و در بافت قدیمی محلة میانقلعه قرار داشته است.
این ساختمان از دو بخش حیاط در جبهه شمالی و ساختمان در جبهه جنوبی تشکیل شده است .بخشهای اعیانی بنا
بهصورت دوطبقه (دواشکوبه) است که روی سکویی بلند و مشرف بر رودخانة درهبیان ساخته شده است .سکوی آن نیز با
استفاده از مصالح بومی از سنگ لاشه ساخته شده است .ساختمان یک راهرو اصلی دارد که در دو طرف آن اتاقهایی تعبیه
شدهاند که ازنظر نقشه و نما ،شباهت زیادی به بخش بیرونی عمارت ملالطفالله شیخالاسلام دارند .در دو طرف تالار اصلی،
اتاقها و راهپلههایی بهصورت قرینه ساخته شدهاند که یکی از آنها برای عبور زنان و دیگری برای عبور مردان است.
فضاهای بنا بهصورت قرینه بوده و شامل راهپلههای مجزا ،تالار شاهنشین ،سهدری ،راهرو ،آبنما و حیاط دو در هستند.
این بنا افزونبر وجود ارسی بزرگ ،نمای اصلی و داخلی حیاط ،ارسیهایی نیز در ضلع غربی سالن دارد .همچنین بر
روی ازارههای سنگی داخل ساختمان ،نقشهایی حجاری شده است .خانة مجتهدی درست همانند عمارت ملالطفالله یا
