Page 27 - فصل سوم-بناها، آثار و اشیای باستانی و تاریخی/ استان کردستان
P. 27
بناها ،آثار و اشیای باستانی و تاریخی26 /
.14خانة سعید لشکر
این خانة قدیمی در بافت سنتی شهر سنندج ،در محلة قدیمی قطارچیان در کوچة خسروی و در نزدیکی عمارت
وکیلالملک در مجاورت منزل گلهداری واقع شده است .دربارة وجهتسمیة این ساختمان نظرهای متفاوتی وجود دارد .حدود
دو دهه پیش برادران عطایی این ساختمان را خریداری کرده و از آن بهخوبی حفاظت کردهاند .بررسیها نشان میدهد که
این خانه در گذشته متعلق به یکی از افراد خاندان اردلان به نام سعید لشکر بوده است.
این خانه که از ابتدا برای استفادة شخصی ساخته شده ،بخشهای مختلفی در پیرامون یک حیاط مرکزی دارد .این بخشها
شامل سردر ورودی با سکوهای قرینة سنگی و قوسهای متداخل نیمدایرهای آجری و گرهچینی است که از ویژگیهای
سردرسازی استادکاران سنندجی بهرهمند است .حیاط چهارضلعی و مرکزی ساختمان با آبنما و باغچه ،معماری
درونگرایانه را بهخوبی القا میکند .ساختمان ازنظر معماری از ساختمانهای عمومی شهر و با معماری درونگرا است.
فضاهای دیگری شامل سهدریها ،پنجدری ،تالار و غلامگردش با ستونهای چوبی و ارسی در هریک از بازشوها و
مدخلهای ورودی فضا قرار دارند .تمام این فضاها در پیرامون حیاط مرکزی و بهصورت دواشکوبه ساخته شدهاند .مصالح
عمدة ساختمان سنگ و آجر ،چوب ،شیشه ،فلز و همچنین آهک و گچ بهعنوان شفته ملاط بوده است .تزئینات آجرکاری
آن عموم ًا آجرکاری خفته و راسته در نماهای ساختمان است .ستونها و سرستونها تزئینات گچبری دارند .در پوشش
سقفها بهطور معمول از تیر چوبی استفاده شده که قاببندی سقف هم بر روی آن ایجاد شده است.
سبک معماری و تزئینات بنا نشان از ساخت آن در اواخر دورة قاجار دارد .این ساختمان در سال 1383به تملک
ادارة میراث فرهنگی استان کردستان درآمد (همان.)200 ،
.15خانة متوسل
این بنا در بافت قدیمی شهر سنندج و در انتهای محلة میانقلعه ،نزدیک رودخانة درهبیان واقع شده است .درحالحاضر
در ضلع شمالی بلوار تازه تأسیس ،برروی رودخانة درهبیان و در کنار منزل مجتهدی و حمام دوخزینه قرار دارد .خانه متعلق
به خانوادة متوسل است و اکنون به ادارة میراث فرهنگی کردستان تعلق دارد .این بنا در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده
است .براساس شواهد و اظهارنظر یکی از وراث بنا ،خانة متوسل بیش از 120سال قدمت دارد .همچنین ،آقای متوسل معتقد
است که ارسی آن حدود سی سال پیش از جا کنده شده که بهجای آن بازشو و پنجرههای فلزی تعبیه شده است.
این خانه یک حیاط مرکزی دارد و فضای تابستاننشین و زمستاننشین کوچکی در دو سوی حیاط ایجاد شده است .اگرچه
این ساختمان هماکنون در همین وضعیت موجود باقی مانده؛ اما به نظر میرسد در گذشته ساختمانی بهمراتب بزرگتر داشته
است .یک حیاط آن بهاضافة بخشهای عمدهای از فضاهای مسکونی بنا تخریب و بهجای آنها واحدهای مسکونی جدید ساخته
شده است .جبهة شمالغربی بنا بهصورت دوطبقه است که طبقة همکف آن دو اتاق نسبتاً بزرگ و یک آشپزخانه و دو راهرو
بلند دارد که یکی در قسمت ورودی به داخل خانه و اتاقها و دیگری ورودی به آشپزخانه است .قاببندی سقف به سبک
