Page 31 - فصل اول-جغرافیای طبیعی/ استان کردستان
P. 31
/ 31استان کردستان
آهکهای سفیدرنگ تبدیل میشوند و در سمت غرب و دامنههای جنوبی کوه چهلچشمه ،حدود پانصد متر شیل
و ماسهسنگ ولکانیک با لایههای نازک آهکی دیده میشود.
ماسهسنگ و کنگلومرای قرمز :در شرق و جنوبشرق سنندج ،نهشتههای کرتاسه زیرین با جنس ماسهسنگ و
کنگلومرا و شیل قرمزرنگ با ضخامت حدود صد متر و به طول شصت کیلومتر بر روی رسوبات ژوراسیک قرار
دارند.
آهک اوربیتولیندار :کنگلومرا و ماسهسنگهای قرمز بهطور همساز با یک گذار تدریجی از آهکهای مارنی
اوربیتولیندار پوشیده شدهاند .دانههای چرت ،درون آهک و لایهها ،چینخوردگیهای فرعی کوچکی دارند .در
غرب شهر کامیاران و در دامنه شمالی کوه زرنه ،فسیلهای اوربیتولین با چشم غیرمسلح در داخل آهکهای مارنی
بهخوبی و فراوانی مشاهده میشوند.
شیلهای تیرهرنگ :سنگهای آهکی در شمالغربی استان کردستان بهطور همساز با یک سری شیلهای آرژیلیتی
به رنگ خاکستری تیره و سیاه پوشیده شدهاند .این رسوبات در غرب روستای آویهنگ (جنوبغرب استان) نیز
نمایان هستند.
واحد ماسهسنگی :این واحد که حدود 250متر ضخامت دارد در بخش پایین شیلها قرار گرفته و از جنوب دهکدة مارنج
(ناحیه کامیاران) تا شمال کوه یوسف سیاه به درازای 45کیلومتر دیده میشوند .در اطراف روستای مارنج ،واحد یادشده
از تناوبی از ماسهسنگ آهکی ،آهک سیلیسی ،شیل و سنگهای آتشفشانی آندزیتی تشکیل شده که بهطور همساز
روی چینههای آهک اوربیتولیندار قرار دارند و این چینههای آهکی دارای میکروفسیلهای رادیولر و ماکروفسیل
آمونیت هستند.
در غرب دهکدة مارنج چند نمونه فسیل آمونیت گردآوری شده که سن آپسین (کرتاسه زیرین) را نشان میدهند.
د) کرتاسه بالا
شیلهای خاکستری (شیل سنندج) :از این رسوبها که حدود 1700متر ضخامت دارند ،بخشی در شمالشرق منطقه
و پیرامون شهر بیجار برونزد دارد؛ اما بخش بیشتر آن در نیمة غربی استان گسترش یافته و شهر سنندج بر روی
آن ساخته شده است؛ ازاینرو ،شیل سنندج نامیده میشود .از ویژگیهای ژئومورفولوژیکی منطقه ،وجود تپههای
کوچک و بزرگ گنبدیشکل است که بخشی از آنها با لایة نازکی از خاکهای رس ِی فراوردة فرسایش پوشیده شده
است.
لایههای از آهک ،کنگلومرا و ولکانیک در بالای شیلها وجود دارد .عدسیشکل بودن این میان لایهها از ویژگیهای
مهم شیل سنندج است.
سنگهای آتشفشانی پورفیریتی آندزیتی :این واحد ولکانیکی پهنة بزرگی را در شمال سنندج پوشانده که ضخامت
آن سیصد تا چهارصد متر است .بخش پایینی آن حدود پنجاه متر کلفتی دارد و از تناوب شیلهای سیاه و آندزیت
تشکیل شده است .همچنین بخش بالایی با ضخامت 250تا 350متر از جنس ولکانیک است.
آهکهای خاکستریرنگ :چینههای آهکی این واحد معمولاً در درون شیلها قرار دارد .آهکها ،دانههای کوارتز
دارند؛ اما جایی که از ولکانیکها فاصله دارند بیشتر آرژیلی و رسیشده و دارای فسیل اینوسراموس بوده که در این
میان ،روزندار گلوبوترونکانا بیشترین فراوانی را دارد.
