Page 34 - فصل اول-جغرافیای طبیعی/ استان کردستان
P. 34
جغرافیای طبیعی34 /
الیگومیوسن در شمالشرق :این نهشتهها که همان رسوبات سازند آهکی قم هستند ،در شمالشرقی استان برونزد داشته
و بهصورت کوههای کمارتفاع و تپههای سفیدرنگ در پیرامون شهر بیجار دیده میشوند .ضخامت این رسوبات 1200
متر است و بیشتر از مارن ،آهک رسی سفید رنگ و ماسهسنگ تشکیل شدهاند.
ح) پلیوسن
سنگهای پلیوسن از دو بخش رسوبی و ولکانیک تشکیل شده است:
رس و ماسهسنگهای آهکی :این رسوبها از حدود 180متر رسهای سیلتی ،گچ ،مارن ماسهای ،ماسهسنگ ،کنگلومرا و
آهک گچدار شکل گرفتهاند.
گدازههای بازالتی :گدازههای بازالتی جوان در چند منطقه رسوبات بند پیشین را میپوشانند .این گدازهها از جنس
بازالت الیویندار بوده و در اکثر مناطق افقی هستند و همانند پوشش همواری مانع آشکار شدن سنگهای قدیمیتر
میشوند .بلندای این سطح پوشش از 1800تا 1900متر متغیر است.
گدازهها در درة کهن رودخانة شور ،نزدیک دهکدة محمدصالح جریان پیدا کرده و بر روی افقهای مختلف و فرسایش
یافته رسوبهای پلیوسن قرار دارد.
ط) دوران کواترنر
رسوبات دوران چهارم استان را میتوان به چهار افق پادگانهها ،سنگهای تراورتن ،نهشتههای رودخانهای و آبرفتها
تقسیم کرد:
تراس یا پادگانه :پادگانهها که کهنترین رسوبهای کواترنر در منطقهاند ،بیشتر در نیمة شرقی و جنوبی استان قرار
دارند و از لایههای کنگلومرا با قلوههای بزرگ و رسوب آبهای شیرین تشکیل شدهاند .ضخامت کلی آنها از ده تا
سی متر متغیر است.
سنگهای تراورتن :رسوبات تراورتن و آهکی آبهای شیرین بهطور پراکنده در شرق استان مشاهده میشوند.
مهمترین آنها در نزدیکی کوه پیرمحمود قرار دارند .ضخامت این تراورتنها بین بیست تا هشتاد متر تغییر میکند.
نهشتههای رودخانهای :این رسوبها بهطور محدود در دو سمت مسیر رودخانههای کنونی قرار دارند و از رسوبهایی
که تراسها و تراورتنها را تشکیل میدهند ،جوانتر هستند.
آبرفتها و زمینهای زراعتی :بر روی افقهای سهگانة یادشده و دیگر سنگهای کهن ،رسوبهایی به ضخامت
بیست تا چهل متر قرار دارد که بیشتر از مارنهای ماسهای و یا کنگلومراهای سختنشده تشکیل شدهاند .این
رسوبها سیلابی هستند و سطح فرسایشیافتة آن ،خا ِک مناسبی برای کشاورزی منطقه دارد1.
.1برگرفته و تلخیص از فصل اول (آمایش طبیعی استان کردستان) و فصل پنجم (جمعبندی و نتیجهگیری از مطالعات وضع موجود) از بازنگری و
تهیه سند آمایش استان کردستان در سال 1397است.
