Page 17 - فصل چهارم-آداب و رسوم/ استان کردستان
P. 17
/ 17استان کردستان
موسیقی سوارکاران :در گذشته مراسم اسبدوانی در سرتاسر روستاها و دشتهای استان با مراسم خاصی در جشنها و
آئینهای ملی -مردمی انجام میشد (اردلان .)8-3 :1375 ،این مراسم با نوای سواران که ریتم تندی داشت همراه بود.
در مراسم عروسی در روستاها ،عروس را با اسب به خانة داماد میبردند و نوای سواران با ریتم ملایم اجرا میشد.
سازهای محلی استان
در استان کردستان ،سازهای مختلفی برای اجرای موسیقی محلی وجود دارد .هر سازی ویژگی خاص خود را دارد .شمشال،
سازی است که نغمات کهن آن مرتبط به موسیقی شبانی است و ازجمله قدیمیترین و رایجترین سازهای کردستان است .شمشال
همان نی چوپان است و از یک لوله فلزی و یا چوبی ساخته شده و در مراسم عروسی همراه با آواز به کار میرود .این ساز در
مراسم عزا نیز کاربرد دارد .ساز دف در موسیقی عرفانی و خانقاهی و حماسی جایگاه رفیعی دارد .دف ازجمله سازهای سنتی
خانقاه است که در مراسم ذکر نواخته میشود .طاس ازجمله سازهایی است که بیشتر در میان دراویش استفاده میشود .طاس
کوبهای است که کاسه آن از جنس مس بوده و روی آن پوست میکشند و با چوب ،تسمه چرمی و یا لاستیکی بر روی آن
میکوبند .استفاده از طاس در مرحلة ذکر و قیام صورت میگیرد .از دیگر سازهای محلی میتوان به دو زله ،سرنا و نرمه نی اشاره
کرد .این سازها بهویژه در آهنگهای رقص که با دهل ،دایره و یا تنبک همراه میشود ،کاربرد دارند (زارعی.)59 :1381 ،
گاهشماری
هریک از اقوام و ملل برحسب موقعیت جغرافیایی محل سکونت خود گاهشماری به وجود آوردهاند .کشور ایران با
وجود وضعیت جغرافیایی و اقلیمی متفاوت ،در پارهای موارد گاهشماریهای همگون و یکسانی دارد .گاهشماری هر منطقه
براساس وضعیت اقلیمی و معیشتی مردمان همان منطقه شکل گرفته و این روند هنوز هم در میان برخی روستائیان و عشایر
ایران تداوم دارد.
قوم ماد در مناطق مختلف ایران و بهویژه در منطقة غرب پراکنده بود .گستردگی قلمرو حکومت ماد و تنوع اقلیم آن
سبب شد که مردم این ناحیه برای تنظیم اقتصاد ،معیشت ،سکونت و فعالیتهای خود چند نوع تقویم پدید آورند .در نواحی
مرتفع شمالی ،تقویم زراعتی بر مبنای گردش ماه و طلوع ستارة سهیل به وجود آمد .عشایر کوچرو ،ییلاق و قشلاق خود را
براساس فصل خورشیدی تنظیم میکردند .نزد عشایر کوچروی جنوب نیز بهار کردی از پانزدهم بهمنماه و زمستان کردی
از پانزدهم آبانماه آغاز میشود .آثار این نوع تقسیمبندیها و تقویمها برگرفته از سرشت طبیعت است که باوجود گذشت
قرون متمادی میتوان آن را در رفتارهای زبانی اقوام ساکن زاگرس و پیرامون آن مشاهده کرد.
چهار فصل سال در کردستان َوه هار (بهار) ،هاوین (تابستان) ،پاییز و زمستان است .برخی طوایف کرد مانند شکریها ،شروع
سال را اول پاییز میدانند و از اوایل پاییز تا پاییز سال بعد را یک سال ورز میگویند که یک سال کشاورزی است (همان.)62 :1386 ،
ماههای کردی در میان طوایف مختلف نامهای گوناگونی دارد که توصیفی از فصول مختلف سال است و الهامگرفته از زندگی گیاهان،
جانوران و آداب کشاورزی و گلهداری است .فروردینماه را « َجه ژناَنه» میگویند که ماه جشن و سرور است .نام رسمیتر این ماه در
تقویم کردی «خا َکه لی َوه» است .اردیبهشتماه را «گولان» میگویند که بهدلیل سرسبزی و شکوفایی این ماه است .نام دیگر این ماه
