Page 6 - فصل هفتم-اماکن مذهبی و آئینی/ استان کردستان
P. 6
اماکن مذهبی و آئینی6/
مسجد -مدرسة تورجان
تورجان یکی از روستاهای شهرستان سقز و مرکز دهستان تورجان است که در بیست کیلومتری غرب مسیر سقز -بوکان
قرار دارد .این مسجد قدیمی در داخل روستای تورجان ساخته شده و ازنظر معماری در زمرة مساجد بومی منطقة کردستان است.
بانی این مسجد نیز بانویی از روستای تورجان بوده است.
بنای این مسجد یک شبستان اصلی با شش ستون چوبی در دو ردیف سهتایی است .در ضلع غربی شبستان ،فضای
کفشکن قرار دارد و در ضلع جنوبی آن نیز یک ایوان ستوندار چوبی تعبیه شده است .مسجد روی یک صفة سنگچین
ساخته شده است .در مقابل ایوان جنوبی ،بقایای حوض آبی وجود دارد که از یک سنگ تراشخورده ساخته شده است.
مصالح اصلی این مسجد از سنگ ،خشت و آجر است و در سقف آن نیز تیرهای چوبی به کار رفته است.
امروزه در اصلی و قدیمی مسجد با دخل و تصرفهای جدید در بنا مسدود و ورودی دیگری در ضلع غربی ایجاد شده
است .در بالای ورودی اصلی مسجد ،سنگنبشتهای قرار دارد که تاریخ مسجد را 1258ه.ق نشان میدهد .بر روی این کتیبة
سنگی افزونبر تاریخ ساخت و تاریخ مرمت مسجد ،ابیاتی نیز حک شده است (زارعی.)88 :1381 ،
مسجد تمبربیگ
این مسجد در روستای تمبربیگ شهرستان سقز قرار دارد .زمان دقیق ساخت مسجد مشخص نیست و احتمالاً در دورة
قاجار ساخته شده است .این بنا حدود ًا چهارصد مترمربع وسعت دارد .نقشة مسجد بهصورت شبستانی است و با مصالح محلی
و بومی از قبیل سنگ و خشت خام ساخته و با روش تیر و ستون مسقف شده است .شبستان مسجد ،چهار ستون چوبی قطور
دارد .بر روی دیوارهای داخل شبستان طاقچههایی با قاب مستطیلشکل تعبیه شده و بخش فوقانی پنجرهها ،ترکیب شیشة
رنگی با قوارهبری 1است .این شیوة پنجرهسازی متأثر از سبک بازشو در خانههای قدیمی سنندج است.
مسجد ،دو ایوان ستوندار در ضلعهای غربی و جنوبی دارد .هریک از این ایوانها نیز پنج ستون دارد که بهدلیل کمکردن
فشاری که بر پایههای خشتی ایوانها وارد شده ،در مجاورت پایهها ،ستونهای دیگری نیز تعبیه شدهاند .درنتیجه تعداد ستون
در ایوانها به شش عدد میرسد .ازآنجاکه مسجد بر روی مکانی شیبدار ساخته شده ،برای آن کرسیچینی سنگی انجام شده
است .ساختار معماری این مسجد با مساجد سبک کردستانی تناسب بیشتری دارد .آرایههای این بنا بهصورت طرح قوارهبری
با نقش برگ اسلیمی بر روی سردر پنجرهها است .همچنین بر روی بخشی از دیوارههای داخل مسجد ،گچبریهای قالبی با
طرح گل و برگ بهصورت کم برجسته حک شده است (همان.)143 :1392 ،
مسجد رشید قلعهبیگی
.1قوارهبری هنری است با پیشینهای نهچندان قدیمی که در دوران صفویه آغاز شد و در دورة قاجاریه به اوج خود رسید .این هنر که ازلحاظ تکنیک
و شیوة اجرا نزدیک به گرهچینی است ،در حقیقت بهکارگیری نقوش گردان است و بسیاری از آن ،به اسلیمیچینی یاد میکنند؛ اما تفاوتی که در این
دو وجود دارد ،در سادگی آن و نوعی به انتزاع رسیدن نقشها در قوارهبری است.
