Page 11 - فصل هفتم-اماکن مذهبی و آئینی/ استان کردستان
P. 11
/11استان کردستان
در مسجد روستای نگل ،قرآنی خطی بهجای مانده که بنابر اعتقادات و باورهای مردم ،یکی از چهار قرآن خطی است
که در زمان خلیفة سوم به رشته تحریر درآمده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است .چگونگی انتقال این قرآن به روستای
نگل روشن نیست و با توجه به گفتهها و حکایات عامه ،این قرآن در دوران صفویه از میان خاک بیرون آورده شده و از
آن زمان به بعد در مسجد روستا بهمنظور زیارت اهالی منطقه نگهداری میشود .گفتنی است مسجد نگل در چند سال اخیر
بهطور کامل بازسازی شده است.
قطع قرآن یادشده ،رحلی بزرگ و جلد آن چرمی و به رنگ قهوهای تیره است .جنس صفحاتش از کاغذ ضخیم است.
همچنین خط آن ،کوفی است و قسمت سرسورههای آن ،نقطه و اعراب دارد و شمارههای آیات نیز ،مطلا و مزین به نقوش
گیاهی است .براساس شواهد موجود ،شیوة نگارش و اعرابگذاری قرآن نگل ،احتمالاً متعلق به سدههای چهارم یا پنجم
هجری قمری است (آ .م .ف .کردستان .)6 :1378 ،با توجه به نوع خط و کاغذ سمرقندی که برای نگارش این قرآن به کار
رفته است ،احتمال دارد در پایان سدة پنجم و آغاز سدة ششم هجری قمری تحریر شده باشد .این قرآن بر اثر سرقتهایی،
دچار صدماتی شده است؛ ولی بااینحال ،یکی از نفیسترین قرآنهای خطی تاریخی است.
این مسجد بهعنوان مسجدجامع روستا است و ساختمان آن فضاهایی ازجمله وضوخانه ،مهمانخانه ،جمعهبازار ،موزه و
...دارد .ساختار معماری مسجد حضرت عبداللهبنعمر همانند بسیاری از مساجد این دیار ،شبستانی و چهارستونی است.
ازجمله تزئینات داخلی بنا میتوان به سنگکاری و گچبریهای آن اشاره کرد و در بیرون فضا از آجرکاریهای خفتهراسته
و کاشیکاریهای ترکیبی با آجر استفاده شده است .مسجد ،چهار مناره دارد که دو منارة آن از ابتدای شکلگیری مسجد
ساخته شده و دو منارة دیگر در زمان ساخت سردر ورودی در کنار سردر ساخته شده است و تزئینات آجری و کاشیکاری
دارد.
مسجد خسروآباد گروس
این بنا در روستای خسروآباد در 45کیلومتری شرق شهر بیجار واقع شده است .بنای مسجد به دوران قاجار تعلق دارد و با
توجه به نام مسجد ،احتمال میرود این مسجد را خسروخان اردلان 1ساخته باشد .درهرحال ،این اثر تاریخی ازجمله بناهای
ارزشمند استان به شمار میرود.
این مسجد دارای شبستانی است که با شش ستون مدور قطورآجری و پانزده گنبد ،مسقف شده است .همچنین در این
بنا ،ایوان جنوبی و حجرههایی برای استراحت طلاب و خادم مسجد تعبیه شده است .از عمده تزئینات مسجد ،آجرکاری و
طرحهای گوناگون در بخشهای داخلی و خارجی آن است .چشمة جوشان و پرآبی که نزدیک مسجد است از گذشتههای
دور در آبنمای حیاط مسجد جریان داشته است (زارعی1386 ،الف .)85 :مصالح عمدة این بنا ،آجر و سنگ است و آجرهای
.1خسروخان اردلان فرزند اماناللهخان بزرگ ،از سال 1240ه.ق تا 1250ه.ق والی و فرمانروای کردستان بود .وی با بیست و یکمین دختر فتحعلیشاه
قاجار ازدواج کرد .وصلت خاندان قاجار با خاندان حکمران کردستان مبتنی بر انطباق سیاستهای فتحعلیشاه و اماناللهخان بهقصد استحکام و دوام
سلطنت و حکومت انجام گرفت .در دورة حکمرانی خسرو خان ،شهر سنندج بهعنوان مرکز علم و ادب شهرت و رونق بسیار یافت و دارالعلم کردستان
بههمت وی و همسرش بهصورت کانونی از علما و شعرا و نویسندگان درآمد.
