Page 15 - فصل هفتم-اماکن مذهبی و آئینی/ استان کردستان
P. 15
/15استان کردستان
مسجد وکیل
یکی از مساجد قدیمی شهر سنندج ،مسجد وکیل است که در محلة قطارچیان و مجاور عمارت وکیلالملک 1قرار دارد .این
مسجد را خانوادة وکیل ساختهاند و دارای یک شبستان ستوندار ،حیاط و اتاقهایی برای دفن اموات این خانواده است .مسجد
وکیل در اواخر دورة قاجاریه و در سال 1328ه.ق ساخته شده و اصول سبک معماری کردستانی در آن رعایت شده است .تزئینات
معماری آن نیز شامل آجرکاری خفته و راسته در نمای ساختمان است (همان .)102 :1381 ،سردر ورودی مسجد وکیل به سبک
سردر خانههای قدیمی اواخر دورة قاجار شهر سنندج ساخته شده است .ویژگی آن ایجاد یک سردر ورودی بزرگ در وسط و
طاقنما در دو سوی آن است.
مسجد -مدرسة دارالاحسان (جامع سنندج)
این بنا در ضلع شمالی خیابان امام خمینی (ره) و در بافت قدیم شهر سنندج قرار دارد .خیابانی كه مسجد در كنار آن واقع
شده ،از سال 1310به بعد احداث شده است .هرچند كه مدخل ورودی مسجد دقیق ًا در كنار این خیابان قرار دارد؛ بااینحال ،به
نظر میرسد كه موقعیت مسجد نسبت به گذشته متفاوت است .این موضوع نشانگر این امر است كه در محل این خیابان احتمال ًا
كوچهای قرار داشته كه مسجد را به میدان ارگ در ضلع شرقی مسجد متصل میكرده است (نجفی و دیگران .)8 :1396 ،مسجد اكنون
بر روی یك كرسیچینی متصل به خیابان قرار دارد و دسترسی به آن ازطریق چند پله از سمت خیابان امكانپذیراست؛ در
حالیکه معمول ًا مساجد قدیمی شهرهای دیگر بهدلایل ساختوسازهای شهری جدید ،عموماً در سطح پایینتری از خیابان و
كوچههای پیرامون واقع شدهاند (زندی و رحیمی1396 ،ب .)12 :موقعیت قرارگیری این بنا در ح ّدفاصل خیابان امام و خیابان
شهدای شهر سنندج ،عاملی در راستای هویتبخشی به این خیابان شده است (نجفی و دیگران .)8 :1396 ،براساس کتیبههای
موجود ،اماناللهخان اردلان ،والی کردستان ،مسجد دارالاحسان را در سالهای 1226الی 1332ه.ق بنا کرد .ابتدا در دورة زندیه
و حاکمیت بابانها ،2مسجد -مدرسهای با هزینة سلطان عثمانی در کنار کهندژ سنندج 3ساخته شده بود که بعدها اماناللهخان آن
را تخریب کرد و این مسجد -مدرسه را ساخت .وی همچنین قصد داشت در مقابل ایوان جنوبی مسجد ،فضای باز و حیاطی را
بسازد که موفق به انجام آن نشد.
.1ازجمله بناهای قدیمی و دیدنی شهر سنندج است که در خیابان کشاورز قرار گرفته است .این عمارت ملک موروثی و شخصی خانوادة وکیل است
که همیشه در تاریخ کردستان ،مسند قدرت را در دست داشتند .اصل بنای این عمارت به دورة زندیه بازمیگردد که حاج محمد رشیدبیگ وکیل از امرای
زند ،آن را احداث کرد و در دورههای بعد بهتدریج تکمیل شد .ساختمان قدیمی این عمارت بهعلل مختلف قبل از انقلاب تخریب شد؛ اما با سعی و
تلاش مالک آن به سبک قدیم بازسازی شد.
.2خاندان کرد بابان حدود دو سده ،یعنی در سدههای دوازده و سیزده هجری قمری /هجدهم و نوزدهم میلادی ،در ناحیة شهرزور ( )shahrezurو
سلیمانیة عراق و بخشهایی از کردستان ،حکمرانی میکردند .این خاندان ،یکی از امارتهای محلی مهم را در وابستگی به دولت عثمانی پدید آورد که
بهدلیل همجواری با قلمرو خاندان اردلان که بر کردستان ایران حاکم بودند ،در روابط ایران و عثمانی بسیار تأثیرگذار بودند.
.3کهندژ بهمعنای قلعة حکومتی ،یکی از ساختارهای اصلی شهر سنندج در دورههای صفوی و قاجار بود .این ساختارهای اصلی شامل کهندژ ،بازار،
مسجدجامع ،چهارباغ و چهار محلة مسکونی (میانقلعه ،بازار ،قطارچیان و جورآباد) بود .کهندژ در محلة میانقلعة سنندج قرار داشت که مربوط به اعیان
و وابستگان حکومتی بود.
