Page 12 - فصل هفتم-اماکن مذهبی و آئینی/ استان کردستان
P. 12
اماکن مذهبی و آئینی12/
بهکاررفته در آن از همین محل تأمین شده است .قوسهای بهکاررفته در این مسجد از نوع تیزهدار و گنبدهای آن از نوع
کلنبه یا کلمبه است.
مسجد خسروآباد همانند دیگر مساجد کردستان یک ایوان جنوبی ،شبستان ستوندار واقع در پشت آن و یک حیاط در
مقابل آن دارد .این مسجد یک ایوان بزرگ آجری دارد که قوس آن از نوع تیزهدار و به سبک معماری مناطق مرکزی
است .سبک کردستانی در ساختار کلی مسجد رعایت شده و درحقیقت متأثر از معماری مسجد -مدرسة دارالاحسان سنندج
است .یکی از ویژگیهای بارز این مسجد ،سکویی در ضلع غربی است که بهصورت یک صفه از سایر بخشهای مسجد
مرتفعتر است و محل آموزش قرآن و احادیث در مسجد بوده است .البته در ضلع شرقی هم حجرههای آموزش وجود
داشت که بعدها تعطیل شد و کاربری آن تغییر کرد (همان.)147 :1392 ،
مسجد بابای نقشبند
محلة قلعة چهارلان که از محلههای قدیمی شهر سنندج است ،پیرامون قلعهای قدیمی که چهار راه از اطراف آن عبور
میکرده ،تشکیل شده و نزدیک به هشت مسجد در آن بنا شده است .در ضلع شرقی قلعة چهارلان ،مسجدی مربوط به اوایل
دوران قاجاریه به نام مسجد بابای نقشبند قراردارد .پلان اصلی مسجد ،شبستانی است و با مساجد دورة خود ازجمله مسجد
وزیر و میرزا فرجالله مقایسه میشود که به همت استادکاران محلی طراحی و بنا شدهاند.
در ضلع جنوبی مسجد ،حیاط آن قرار دارد که دو ورودی دارد و بعض ًا هم به این نام یعنی مسجد دودر معروف است.
چوب بهکاررفته در ساخت در اصلی ،گردو است که حاصل هنر خراطی از هنرهای ریشهدار شهر سنندج است .حوض آب
بازسازیشدة مسجد ،مقابل ایوان اصلی قرار دارد .در دو جانب مسجد ،دو فضای متفاوت قرار گرفته ،بهطوریکه سمت چپ
آن محل اقامت خادم مسجد و سمت راست اتاقکی طاقدار و گنبدی بهشکل هشتی قرار گرفته که محل دفن بابای نقشبند و
تنی چند از علمای شهر سنندج است .اتاقک بهسبک رایج آن دوره ،با هنر آجرتراشی تزئین شده است .پیش از ورود به
شبستان اصلی ،ایوان کوچکی دیده میشود که گاهی در ایام و مناسبتهای دینی با افزایش تعداد نمازگزاران از این ایوان
هم استفاده میشود.
شبستان اصلی مسجد ،چهار ستون با تزئینات و سرستون چوبی دارد .بههنگام احداث بنای مسجد ،چند متر از ستونهای
توانمند و قطور در عمقی از پی ساختمان قرار داده شده است که در نوع خود ،در این سبک معماری متفاوتتر از دیگر
بناها به نظر میرسد .سقف مسجد چوبی است؛ اما با توفالکاری 1و بعدها با ترمیم مجدد بنا پوشانده شده است.
از خصوصیات مهم بنا ،قرارگیری گنجههای زینتی در دل دیواره است که از آن بهعنوان محلی برای نگهداری قرآن
استفاده میشود .در مرکز شبستان اصلی ،نورگیری تعبیه شده که بهطور کامل نور روز را به داخل صحن مسجد منتقل میکند
و بدینترتیب ،روشنایی مسجد تا بههنگام غروب ،بدون نیاز به لامپ یا چراغ گردسوز تأمین میشود.
)tufāl( .1باریکههای چوبی که در زیرسازی کاهگل و گچ ،روی تیرهای چوبی سقف میخکوبی میشود .همچنین ،نصب توفال بر روی سقف را
توفالکاری میگویند.
