Page 13 - فصل هفتم-اماکن مذهبی و آئینی/ استان کردستان
P. 13
/13استان کردستان
مسجد شیخ مظهر
مسجد شیخ مظهر سقز با معماری کاملاً سنتی و بومی کردستان ،در اوایل دورة قاجاریه بهدست چند نفر از اهالی محلی
بنا شده است .این مسجد بهشکل مربع و با ارتفاعی مشرف به محلات مجاور ،در بهترین نقطة ممکن و در مرکز بافت قدیمی
شهر سقز احداث شده است .چوب ،سنگ و آجر بهدلیل کمترین هزینه و بهترین بهرهبرداری ،مصالح اصلی در ساخت بنا
هستند.
از لحاظ معماری بیرونی ،ساختمان مسجد سه نما دارد که از ویژگیها و آراستگیهای آن به شمار میرود .نمای اصلی مسجد
با ایوان و محرابی تابستانی در پیشانی آن ،در سمت در اصلی مسجد واقع شده که مشرف به کوچة همجوار و وضوخانه است و
در مقابل آن ایوان کوچک آفتابگیر قرار دارد .ضلع دیگر مسجد ،مشرف به کوچهای دیگر است و ساختمان خادم مسجد و
اقامتگاه طلبههای دینی در آنجا واقع شدهاند .کل معماری بنا از هنر آجرتراشی و چوب بهره برده است؛ این مسجد همانند اغلب
خانههای این منطقه بر سطحی شیبدار ایجاد شده است .ایوان تابستانی مسجد بر روی سکویی سنگچین ساخته شده است.
ابعاد این ایوان 4/80در 16متر است که با شبستان اصلی مسجد ،بامی در یک سطح دارند .این ایوان در ضلع غربی ،همانند
خود مسجد ،در مجزایی دارد .در مجاورت سنگچینها ،تعدادی مغازه به قدمت مسجد قرار گرفته است که نشان از نگاه سازندة
بنا برای حفظ استقلال مالی مسجد دارد .در ضلع شرقی شبستان ،دالانی قرار دارد که ازطریق درگاه جداگانه میتوان به آن راه
یافت .ابعاد این شبستان ده در دوازده متر است .سقف این شبستان با ارتفاع دو متر و هشتاد سانتیمتر ،همانند بیشتر مساجد
محلی مناطق کردنشین ،بر روی چهار ستون چوبی تقریب ًا مدور به سرستونهای چوبی تکیه داده شده است .قطر ستونهای این
بنا در حدود 35سانتیمتر است که بر پایه ستونهای سنگی با همین قطر قرار دارند .در ضلع جنوبی این شبستان ،محراب مسجد
جلبتوجه میکند .این محراب ،شکل قدیمی خود که همان طاق هلالی است را حفظ کرده است .در سال ،1378با گچکاری
دوبارة تمام مسجد ،تغییراتی در تزئینات و مشخصههای آن به وجود آمد؛ بهطوریکه امروزه فقط محرابی هلالی مشاهده میشود
که بر بالای آن بسم الله الرحمن الرحیم با گچ قالبگیری شده است .در ضلع جنوبی شبستان ،افزونبر محراب ،دو راه ارتباطی
دیگر که دقیقاً شکل محراب را دارند ،برای راه یافتن به ایوان تابستانی جلوی مسجد تعبیه شده است .از ایوان تابستانی تقریب ًا
تمام شهر با چشماندازی دلنواز مشاهده میشود .قطر دیوارهای این مسجد ،حدود یک متر و سی سانتیمتر است که در ضلع
جنوبی و داخل محراب بهوضوح میتوان آن را مشاهده کرد .راز استحکام و پایداری بنا از دورة قاجاریه تاکنون ،بیتردید همین
ضخامت و ستبری دیوارهای آن است .در ضلع شرقی شبستان ،تعدادی طاقچه با اندازههای متفاوت قرار گرفته که برای نگهداری
مصحفها و وسایل دیگر مربوط به مسجد استفاده میشود .در ضلع غربی مسجد ،افزونبر دالان ارتباطی به شبستان اصلی
مسجد ،دو اتاق دیگر نیز وجود دارد که در ادوار پیشین محل درس خواندن طلاب بوده است .این مسجد در تاریخ 11مرداد
1384با شمارة ثبت 12672بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد جامع قبای سنندج
مسجد قبای سنندج که در مرکز شهرک بهاران این شهر واقع شده ،یکی از منحصربهفردترین مساجد ازنظر ساختار و معماری
در مناطق کردنشین است .مسجد چهار ورودی دارد که در ورودی اصلی آن در میان ایوان عظیمی واقع شده که در درونش منبری
کوچک با استفاده از هنر کاشیکاری قرار داده شده است .کاشیکاری که بیش از همه در تزئین معماری سرزمین ایران و بهطور
